Τουρκία: Τρία σενάρια στη σκιά του σκανδάλου
Οι καταιγιστικές πολιτικές εξελίξεις αναπόφευκτα επηρεάζουν το σκηνικό που στήνεται στην Τουρκία ενόψει των εκλογών που θα γίνουν εντός του 2014. Ο νέος χρόνος θα είναι πολιτικά πυκνός για το τουρκικό πολιτικό σύστημα. Σημείο-σταθμός θα είναι οι Αυτοδιοικητικές εκλογές στις 30 Μαρτίου 2014. Οι εκλογές αυτές είναι συνήθως πρόκριμα για τις γενικές εκλογές οι οποίες είναι προγραμματισμένες για το 2015. Ωστόσο, ήδη συζητείται το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών. Ειδικά εάν ο Τούρκος Πρωθυπουργός Ταγίπ Ερντογάν νιώσει ότι ο κλοιός στενεύει για τον ίδιο και το κόμμα του.
Μεταξύ Δημοτικών και γενικών εκλογών θα γίνουν τον Αύγουστο προεδρικές εκλογές. Οι τελευταίες αποκτούν ιδιαίτερη σημασία διότι θα ξεκαθαρίσουν εάν ο Ταγίπ Ερντογάν θα είναι ή όχι ο νέος ένοικος του Προεδρικού Μεγάρου Τσιανκαγιά και θα αναδείξουν το νέο πρωθυπουργό για τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Μέχρι το ξέσπασμα του σκανδάλου το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) βρισκόταν πολύ ψηλά στις δημοσκοπήσεις χωρίς να απειλείται ουσιαστικά από την αντιπολίτευση. Μένει να δούμε εάν οι τελευταίες εξελίξεις επηρέασαν τα ποσοστά του.Τα αποτελέσματα των αναμετρήσεων θα είναι, επίσης, καθοριστικά και για το ίδιο το μέλλον του AKP καθώς και για τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Θα επιβιώσει ο Ταγίπ Ερντογάν ή θα αναγκαστεί να αποχωρήσει; Θα παραμείνει το AKP ένας συνεκτικός κομματικός οργανισμός ή θα διασπαστεί;
Σε κάθε περίπτωση η ρευστή κατάσταση και οι συνεχείς εξελίξεις δεν επιτρέπουν ασφαλή συμπεράσματα. Ωστόσο, υπάρχουν στο τραπέζι προς συζήτηση τρία βασικά σενάρια μέχρι τις εκλογές του Μαρτίου:
Σενάριο Ένα: Εκτόνωση-σταθερότητα. Οι αποκαλύψεις και οι τριγμοί θα συνεχιστούν για μερικές μέρες ή εβδομάδες χωρίς όμως να δημιουργούν πρόβλημα επιβίωσης στην κυβέρνηση Ερντογάν. Μέσα από τον σαρωτικό ανασχηματισμό που έκανε, ο πρωθυπουργός καταφέρνει να ελέγξει τις έρευνες τοποθετώντας σε θέσεις-κλειδιά δικούς τους ανθρώπους. Ο διορισμός των πιστών συμμάχων του Ερντογάν, του Εφκάν Αλά στο Υπουργείο Εσωτερικών και του Μπεκίρ Μποζτάκ στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, δείχνει τις προθέσεις του πρωθυπουργού.
Σταδιακά το θέμα υποχωρεί από τα πρωτοσέλιδα και η πολιτική κατάσταση σχετικά ομαλοποιείται. Στο σενάριο αυτό το σκάνδαλο, παρόλο που θα συζητείται, δεν θα είναι το κυρίαρχο θέμα στην προεκλογική εκστρατεία που θα ξεκινήσει αμέσως μετά την πρωτοχρονιά. Παράλληλα, η σύγκρουση Ερντογάν-Γκιουλέν υποχωρεί και το AKP οδηγείται στις εκλογές χωρίς μεγάλα προβλήματα. Σʼ αυτό το σενάριο οι πιθανότητες αποσταθεροποίησης είναι ελάχιστες. Το σενάριο αυτό είναι και το καλύτερο για την Κυβέρνηση και το AKP όπως και για την ίδια την Τουρκία.
Σενάριο Δύο: παράταση της κρίσης. Στο σενάριο αυτό διατηρείται η συζήτηση γύρω από το σκάνδαλο και τις ευθύνες της κυβέρνησης ενώ κυβερνητικοί αξιωματούχοι συνεχίζουν να βρίσκονται κάτω από το μικροσκόπιο των ανακριτών. Σε ένα τέτοιο κλίμα η πόλωση μεγαλώνει και η προεκλογική εκστρατεία διεξάγεται σε ένα ιδιαίτερα τεταμένο κλίμα με το σκάνδαλο να κυριαρχεί στην ατζέντα. Υπουργοί αναγκάζονται να παραιτηθούν ή να αντικατασταθούν, Βουλευτές συνεχίζουν να παραιτούνται και οι πολιτικοί τριγμοί είναι έντονοι. Η σύγκρουση Ερντογάν-Γκιουλέν γίνεται ακόμα πιο σκληρή αλλά ο Πρωθυπουργός επιβιώνει και το AKP πάει στις Δημοτικές εκλογές λαβωμένο. Σε ένα τέτοιο σενάριο οι πιθανότητες πολιτικής αποσταθεροποίησης είναι μεγαλύτερες αλλά διαχειρίσιμες. Ανάλογα με τα εκλογικά αποτελέσματα ξεκινά η μεταβατική φάση για τη μετά-Ερντογάν εποχή.
Σενάριο Τρία: Κατάρρευση-αποσταθεροποίηση. Οι αποκαλύψεις για το σκάνδαλο παίρνουν τη μορφή χιονοστιβάδας και συμπαρασύρουν μαζί τους την πολιτική σταθερότητα της χώρας. Στο σενάριο αυτό η πίεση προς τον Πρωθυπουργό και την κυβέρνηση είναι αφόρητη με αποτέλεσμα την κατάρρευση και την παραίτησή τους. Σε μια τέτοια περίπτωση η Τουρκία οδηγείται σε πλήρη πολιτική αστάθεια, το AKP απειλείται με διάσπαση και ανοίγει ο δρόμος για πρόωρες εκλογές μέσα σε ένα ιδιαίτερα τεταμένο και αβέβαιο κλίμα. Η κατάρρευση της κυβέρνησης είναι το χειρότερο δυνατό σενάριο όχι μόνο για τον Ερντογάν και το AKP αλλά και για την ίδια την πολιτική σταθερότητα και τη συνοχή της χώρας.
Για τα κυπριακά και ελληνικά συμφέροντα το Σενάριο Τρία είναι το πιο επικίνδυνο. Τόσο την Κύπρο όσο και την Ελλάδα συμφέρει η εκτόνωση της κρίσης (Σενάριο Ένα) και η ομαλή διαδοχή (Σενάριο Δύο) σε περίπτωση που ο Ερντογάν αποφασίσει να αποχωρήσει.
Συμπερασματικά, μέχρι να δημιουργηθούν οι συνθήκες ομαλής διαδοχής και μετάβασης στη μετά-Ερντογάν εποχή, η επιβίωση του Τούρκου πρωθυπουργού είναι το προτιμότερο σενάριο.
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΠΟΛΙΤΗΣ, της Κύπρου, 29/12/2013
Σχόλια