Τα γεωγραφικά όρια του Ρυθμιστικού Θεσσαλονίκης

του Κώστα Νικολάου*

ΕΝΤΟΝΟΣ είναι ο διάλογος για τα γεωγραφικά όρια του νέου Ρυθμιστικού Σχεδίου Θεσσαλονίκης (ΡΣΘ), που συζητείται αυτήν την περίοδο στη Βουλή, με τις διαφορετικές απόψεις να διαπερνούν οριζόντια τα πολιτικά κόμματα και τους κοινωνικούς φορείς.
Η σημασία των ορίων του ΡΣΘ έγκειται στο γεγονός ότι καθορίζουν την εμβέλεια του μητροπολιτικού σχεδιασμού της Θεσσαλονίκης και, άρα, το ποιες περιοχές θα υπόκεινται σε ενιαίους κανόνες και ρύθμιση. Οι επιπτώσεις επομένως από την επιλογή των ορίων είναι προφανείς: κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές.
Παρά το γεγονός ότι τα προτεινόμενα όρια ΡΣΘ προέκυψαν έπειτα από τεκμηριωμένη επιστημονική ανάλυση και στη συνέχεια ευρύτατη δημόσια διαβούλευση και σύγκλιση, φαίνεται ότι χρειάζεται και πάλι να ξεκαθαριστούν ορισμένα βασικά ζητήματα.
Πρώτα απ' όλα, η περιοχή ΡΣΘ αφορά και ταυτίζεται με την πραγματική Μητροπολιτική περιοχή Θεσσαλονίκης και δεν μπορεί να καθορίζεται από την εκάστοτε διοικητική διαίρεση (π.χ. όρια Περιφέρειας), ούτε από τι ποσοστό της Περιφέρειας καταλαμβάνει. Ο ρυθμιστικός σχεδιασμός είναι μητροπολιτικός σχεδιασμός και δεν είναι είδος Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού, ώστε να τίθεται θέμα επικαλύψεων. Είναι άλλου επιπέδου και περιεχομένου σχεδιασμός.
Πώς ορίζεται μια Μητροπολιτική περιοχή;
Σύμφωνα με την επιστήμη και τη διεθνή πρακτική, Μητροπολιτική χαρακτηρίζεται μια περιοχή που περιλαμβάνει αστικό οικισμό με μεγάλο πληθυσμό, με μεγάλο βαθμό λειτουργικής ολοκλήρωσης που εκτείνεται σε μεγάλη γεωγραφική περιοχή πέρα από τα όρια δικαιοδοσίας ενός μόνο δήμου, με σύνθετη συνήθως οικονομική βάση και με οικονομικές και κοινωνικές δραστηριότητες που υπερβαίνουν τα όρια των δήμων. Μια Μητροπολιτική περιοχή περιλαμβάνει ολοκληρωμένες λειτουργικά ενότητες, που διαμορφώνονται συνήθως με κύριο κριτήριο την ημερήσια ζώνη διακίνησης ατόμων.
Ποια είναι η Μητροπολιτική περιοχή Θεσσαλονίκης;
Η εκτεταμένη μελέτη επικαιροποίησης του ΡΣΘ, αλλά και άλλες επιστημονικές έρευνες και μελέτες έδειξαν μεταξύ άλλων τα παρακάτω:
Η ισχυρή βιομηχανική σύνδεση και αλληλεξάρτηση της Θεσσαλονίκης με το Κιλκίς και η ισχυρή τουριστική σύνδεση και αλληλεξάρτηση της Θεσσαλονίκης με τη Χαλκιδική καθιστούν τον ενιαίο μητροπολιτικό σχεδιασμό της περιοχής αυτής όρο επιβίωσης και βιωσιμότητας τόσο της Θεσσαλονίκης όσο και των περιοχών Χαλκιδικής και Κιλκίς. Το Κιλκίς αποτελεί αναγκαστικά τη συμπληρωματική περιοχή βιομηχανικής ανάπτυξης για το ΡΣΘ.
Επίσης, στην περιοχή Κιλκίς - Θεσσαλονίκης - Χαλκιδικής, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, το τεχνικά και οικονομικά εκμεταλλεύσιμο αιολικό και ηλιακό δυναμικό της -και μετά την αφαίρεση των περιοχών που είναι αδόκιμη η εγκατάσταση αιολικών και ηλιακών συστημάτων- οδηγεί στη δυνατότητα υπερκάλυψης των αναγκών της περιοχής σε ηλεκτρική ενέργεια μόνον από ΑΠΕ. Ο αειφορικός σχεδιασμός της χωροθέτησης μονάδων αιολικής και ηλιακής ενέργειας στην προαναφερόμενη περιοχή οφείλει προφανώς να είναι ενιαίος και να είναι εντός των ορίων ΡΣΘ.
Η αναγκαιότητα διατήρησης της γεωργικής δραστηριότητας στο πλαίσιο της βιωσιμότητας πρέπει να καλύπτεται με τα όρια ΡΣΘ, έτσι ώστε να οδηγεί στην ανάσχεση της αστικοποίησης της αγροτικής γης με διατήρηση επαρκούς αποθέματος καλλιεργήσιμων εκτάσεων και αγροτικής γης στην περιοχή.
Η ισχυρή σύνδεση και αλληλεξάρτηση της Θεσσαλονίκης στον τομέα της απασχόλησης με το Κιλκίς (βιομηχανία), τη Χαλκιδική (τουρισμός), αλλά και Ημαθία, Πέλλα (μεταποίηση) πρέπει να αποτυπώνεται με τα όρια ΡΣΘ.
Ο σχεδιασμός για την αξιοποίηση των δυνατοτήτων οικοτουριστικής ανάπτυξης της επαρχίας Λαγκαδά (περιοχή διεθνώς προστατευόμενων λιμνών Κορώνειας - Βόλβης) και τη συνεπαγόμενη αύξηση της απασχόλησης πρέπει επίσης να αποτυπώνεται με τα όρια ΡΣΘ.
Στο ΡΣΘ πρέπει να περιλαμβάνονται αδιάσπαστα τα οικοσυστήματα και οι προστατευόμενες περιοχές κάθε είδους, καθώς και οι δραστηριότητες εκείνες που επηρεάζουν τα ευαίσθητα οικοσυστήματα και γενικότερα έχουν αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις στη Μητροπολιτική περιοχή.
Τα όρια ΡΣΘ πρέπει να ανταποκρίνονται στις ανάγκες σχεδιασμού με στόχο την προστασία των διεθνώς προστατευόμενων οικοσυστημάτων του Δέλτα Αξιού - Λουδία - Αλιάκμονα και των λιμνών Κορώνειας - Βόλβης, των ορεινών όγκων και δασικών εκτάσεων Θεσσαλονίκης - Χαλκιδικής - Κιλκίς και της σχεδιαστικής κάλυψης όλου του Θερμαϊκού Κόλπου (Θεσσαλονίκη, Χαλκιδική και Πιερία).
Τέλος, τα όρια ΡΣΘ πρέπει να διασφαλίζουν τον ενιαίο και αποτελεσματικό σχεδιασμό για την:
α) προστασία και διαφύλαξη του φυσικού περιβάλλοντος ως αναντικατάστατου οικολογικού - κοινωνικού - οικονομικού «αποθέματος» και ως αναπτυξιακού πλεονεκτήματος,
β) προστασία και αποκατάσταση της δομής και λειτουργίας των φυσικών συστημάτων και ανάσχεση της απώλειας της βιοποικιλότητας,
γ) προστασία, ανάδειξη και αειφορική διαχείριση της γεωργικής γης, των δασών, των ορεινών όγκων, των υγροτόπων, των ρεμάτων, των ακτών, των γεωμορφολογικών σχηματισμών και των άλλων στοιχείων του περιβάλλοντος ως πολύτιμων και αναντικατάστατων φυσικών πόρων.
Με βάση τα παραπάνω, τα γεωγραφικά όρια της Μητροπολιτικής περιοχής Θεσσαλονίκης είναι οπωσδήποτε ολόκληρες οι Περιφερειακές Ενότητες Θεσσαλονίκης - Χαλκιδικής - Κιλκίς, ως κύριος κορμός και τουλάχιστον οι όμοροι δήμοι των Περιφερειακών Ενοτήτων Πέλλας, Ημαθίας, Πιερίας.
*δρ χημικός περιβαλλοντολόγος, καθηγητής-σύμβουλος Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού Πόλεων στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο
http://www.enet.gr/

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Κυκλοφορεί ο ΚΑΤΟΙΚΟΣ ο κουτσοφλέβαρος...

Κυκλοφορεί ο Χριστουγενιάτικος ΚΑΤΟΙΚΟΣ!

Κυκλοφορεί ηλεκτρονικά ο ΚΑΤΟΙΚΟΣ Νοεμβρίου!