Η αδυσώπητη λογική των λεπτομερειών…
Την νέα καμπάνια του ΣΥΡΙΖΑ για την συγκρότηση «θεματικών» συμμαχιών στα πλαίσια της διευρυντικής στρατηγικής του, πρέπει να την προσέξουμε στις λεπτομέρειές της. Εύκολα θα δούμε τότε μια μετάλλαξη του πολιτικού προφίλ του που αναπόφευκτα θα δημιουργήσει νέες αντιδράσεις στο εκλογικό, και όχι μόνο, σώμα της κοινωνίας. Η λογική των πραγμάτων είναι πάντα ισχυρότερη από την λογική των προθέσεων και αυτό ας το προσέξουν κυρίως όσοι ενδιαφέρονται για την διατήρηση μιας φιλελεύθερης δημοκρατικής σοσιαλιστικής προοπτικής στη χώρα μας.
Οι θέσεις πάνω στις οποίες ο Σ. ζητεί συσπείρωση για μια σειρά ζητημάτων που θέτει κατά προτεραιότητα, ταυτίζονται σχεδόν επακριβώς με τις αντίστοιχες θέσεις ολόκληρου του εθνικολαϊκού τόξου, δηλαδή των ΑΝ.ΕΛ, της Χρυσής Αυγής και ορισμένων γκρουπούσκουλων της εξωκοινοβουλευτικής «αριστεράς». Βέβαια, για επικοινωνιακούς λόγους, η ηγεσία του Σ. δηλώνει ότι «δεν προσκαλεί» στην συσπείρωση τους ακροδεξιούς ομοιόπιστους σχηματισμούς. Αυτό, όμως, δεν λέει τίποτα σε ότι αφορά την ουσία των διεργασιών που τίθενται σε κίνηση. Διότι η συσπείρωση γίνεται (αν γίνει) σε πραγματικούς όρους και όχι σε υποθετικές ιδεολογικές αποκλειστικότητες, αφορά δε «τον κόσμο που ακούει» και όχι μόνο τους κομματικούς μηχανισμούς που συμμετέχουν. Τι θα γίνει, για παράδειγμα αν όλοι αυτοί που επικοινωνιακά αποκλείει ο Σ., δηλώσουν παντοιοτρόπως, όπως έχουν την δυνατότητα να το πράξουν, ότι συμφωνούν και υπερθεματίζουν με τις θέσεις του; Τι θα συμβεί αν στην επόμενη ανοικτή συγκέντρωση για την ΔΕΗ, συμμετάσχουν απρόσκλητοι και οι Χρυσαυγίτες με τους Ψεκασμένους, φωνάζοντας τα ίδια ακριβώς συνθήματα που θα φωνάζει η ντουντούκα του Σ.; Θα επέμβουν οι «μονάδες περιφρούρησης» για να αποσαφηνίσουν τα όρια των συμμετοχών; Κι αν στη Χρυσή Αυγή επικρατήσει μια πονηρή τακτική και η ηγεσία στείλει τα μέλη της χωρίς διακριτικά στις σχετικές εκδηλώσεις; Άλλωστε, έχουμε ήδη δει ήδη την Μακρή αγκαλιά με την Κωνσταντοπούλου στην «συσπείρωση» για το κλείσιμο της ΕΡΤ. Δεν είναι άραγε εμβληματική και επαναλήψιμη η εικόνα εκείνη;
Ο Σ. έχει παγιδευτεί στον λυσσαλέο οπισθοδρομικό λαϊκισμό του και τώρα κατά λογική αναγκαιότητα οδεύει σε εξαιρετικά επικίνδυνους δρόμους. Δεν φταίμε, όμως, εμείς όλοι για τις παράπλευρες απώλειες που προκαλεί. Γιατί, αυτού του είδους τα λαϊκίστικα καλέσματα διαμορφώνουν ιδεολογίες στον κοινωνία, ανεξάρτητα από τη βούληση των «συνθηματαρχών». Η ηγεμονεύουσα ιδεολογία σε κάθε εποχή δεν επιβάλλεται ούτε κατασκευάζεται από κάποιον παντογνώστη πρωτομάστορα για να φορεθεί από τον κόσμο έτοιμη και επί μέτρω. Αντίθετα, χτίζεται από σπαρμένα τούβλα και δένεται σε ενιαίο σύνολο με λάσπη που προκύπτει εκ των ενόντων. Τελικά, η ηγεμονεύουσα ιδεολογία κηδεμονεύει ακόμη και εκείνους που προσπαθούν να κηδεμονευόσουν την κοινωνία μέσω αυτής. Ο εθνικοπατριωτισμός που σφυρηλατεί ο Σ. με αποδιοπομπαίους τράγους τους Γερμανούς, τους «άλλους Ευρωπαίους» και τα «διεθνή κέντρα», δεν διαφέρει σε τίποτα από τον μηχανισμό του αντισημιτισμού που οι Ναζί χρησιμοποίησαν για τους δικούς τους σκοπούς, στηριγμένη στην αντίστοιχη ηγεμονεύουσα ιδεολογία του καιρού τους. Ειδικά όταν η κοινωνία είναι οργισμένη – δικαίως ή αδίκως - οι ιδεολογίες που διεκδικούν την ηγεμονία, κάθε άλλο παρά φιλελεύθερες και δημοκρατικές είναι, κατά κανόνα. Στον πολύ κόσμο η θέση «το ζητά όλος ο κόσμος, από τον Σ. μέχρι τη Χρυσή Αυγή» λειτουργεί αναπόφευκτα υπέρ της αποσυνάγωγης δεύτερης, που έτσι βάζει σιγά-σιγά το πόδι της στη ζώνη της πολιτικής και – χειρότερα- ιδεολογικής νομιμοποίησης. Βλέπετε, ο «πατριωτισμός» και ο «λαϊκισμός» είναι οι ανοιχτές πόρτες που οδηγούν στην νομιμοποίηση των εθνικοσοσιαλιστικών προσδοκιών. Μήπως με μια τέτοια σύγχυση ιδεολογικών ορίων δεν προσεταιρίστηκε ο Ναζισμός ένα τεράστιο μέρος των σοσιαλιστών και κομμουνιστών στην Γερμανία του Μεσοπολέμου; Το ίδιο μήπως δεν συνέβη και στην Ιταλία με το φασιστικό κίνημα; Σοσιαλιστικό ήταν και εκείνο, φάντασμα της τότε «αριστεράς».
Χρειάζεται θαρραλέα αντίσταση στα φαινόμενα αυτά. Η αντίσταση σε αυτά τα επικίνδυνα και ανεύθυνα παιχνίδια του Σ. δεν μπορεί να είναι άλλη παρά η εδραίωση μιας ολοκληρωμένης σοσιαλδημοκρατικής πολιτικής πλατφόρμας, με αναλυτική τοποθέτηση στις καθοδηγητικές αρχές και όχι απλώς πάνω στα συγκυριακά συζητούμενα ζητήματα. Μιας πλατφόρμας που κυρίως θα αναφέρεται ρητά στα κριτήρια με τα οποία ένα πραγματικά φιλολαϊκό αλλά και δημοκρατικό κόμμα διαμορφώνει τις θέσεις του υπό τις σημερινές συνθήκες. Ο επιλεκτικός πολιτικός ντιλεταντισμός δεν χωράει σε μια τέτοια έντιμη εξήγηση ανάμεσα στη σοσιαλδημοκρατία και τον λαό. Αυτά ας τα σκεφτούν, επίσης, και όσοι ευαγγελίζονται την πρωτοποριακή δήθεν δυνατότητά τους, να απαντούν «σε υπαρκτά προβλήματα» με «πρακτικό τρόπο» αλλά χωρίς συνολική ιδεολογική δέσμευση. Μπορεί αυτοί να μη είναι τόσο επικίνδυνοι όσο ο Σ. αλλά το λάθος τους μπορεί να γίνει παράγοντας εξ ίσου επικίνδυνων ιδεολογιών στο κοινωνικό σώμα και μπορεί εν τέλει να αθροιστεί με την δυναμική του εθνικολαϊκισμού εξ αντικειμένου.
Οι θέσεις πάνω στις οποίες ο Σ. ζητεί συσπείρωση για μια σειρά ζητημάτων που θέτει κατά προτεραιότητα, ταυτίζονται σχεδόν επακριβώς με τις αντίστοιχες θέσεις ολόκληρου του εθνικολαϊκού τόξου, δηλαδή των ΑΝ.ΕΛ, της Χρυσής Αυγής και ορισμένων γκρουπούσκουλων της εξωκοινοβουλευτικής «αριστεράς». Βέβαια, για επικοινωνιακούς λόγους, η ηγεσία του Σ. δηλώνει ότι «δεν προσκαλεί» στην συσπείρωση τους ακροδεξιούς ομοιόπιστους σχηματισμούς. Αυτό, όμως, δεν λέει τίποτα σε ότι αφορά την ουσία των διεργασιών που τίθενται σε κίνηση. Διότι η συσπείρωση γίνεται (αν γίνει) σε πραγματικούς όρους και όχι σε υποθετικές ιδεολογικές αποκλειστικότητες, αφορά δε «τον κόσμο που ακούει» και όχι μόνο τους κομματικούς μηχανισμούς που συμμετέχουν. Τι θα γίνει, για παράδειγμα αν όλοι αυτοί που επικοινωνιακά αποκλείει ο Σ., δηλώσουν παντοιοτρόπως, όπως έχουν την δυνατότητα να το πράξουν, ότι συμφωνούν και υπερθεματίζουν με τις θέσεις του; Τι θα συμβεί αν στην επόμενη ανοικτή συγκέντρωση για την ΔΕΗ, συμμετάσχουν απρόσκλητοι και οι Χρυσαυγίτες με τους Ψεκασμένους, φωνάζοντας τα ίδια ακριβώς συνθήματα που θα φωνάζει η ντουντούκα του Σ.; Θα επέμβουν οι «μονάδες περιφρούρησης» για να αποσαφηνίσουν τα όρια των συμμετοχών; Κι αν στη Χρυσή Αυγή επικρατήσει μια πονηρή τακτική και η ηγεσία στείλει τα μέλη της χωρίς διακριτικά στις σχετικές εκδηλώσεις; Άλλωστε, έχουμε ήδη δει ήδη την Μακρή αγκαλιά με την Κωνσταντοπούλου στην «συσπείρωση» για το κλείσιμο της ΕΡΤ. Δεν είναι άραγε εμβληματική και επαναλήψιμη η εικόνα εκείνη;
Ο Σ. έχει παγιδευτεί στον λυσσαλέο οπισθοδρομικό λαϊκισμό του και τώρα κατά λογική αναγκαιότητα οδεύει σε εξαιρετικά επικίνδυνους δρόμους. Δεν φταίμε, όμως, εμείς όλοι για τις παράπλευρες απώλειες που προκαλεί. Γιατί, αυτού του είδους τα λαϊκίστικα καλέσματα διαμορφώνουν ιδεολογίες στον κοινωνία, ανεξάρτητα από τη βούληση των «συνθηματαρχών». Η ηγεμονεύουσα ιδεολογία σε κάθε εποχή δεν επιβάλλεται ούτε κατασκευάζεται από κάποιον παντογνώστη πρωτομάστορα για να φορεθεί από τον κόσμο έτοιμη και επί μέτρω. Αντίθετα, χτίζεται από σπαρμένα τούβλα και δένεται σε ενιαίο σύνολο με λάσπη που προκύπτει εκ των ενόντων. Τελικά, η ηγεμονεύουσα ιδεολογία κηδεμονεύει ακόμη και εκείνους που προσπαθούν να κηδεμονευόσουν την κοινωνία μέσω αυτής. Ο εθνικοπατριωτισμός που σφυρηλατεί ο Σ. με αποδιοπομπαίους τράγους τους Γερμανούς, τους «άλλους Ευρωπαίους» και τα «διεθνή κέντρα», δεν διαφέρει σε τίποτα από τον μηχανισμό του αντισημιτισμού που οι Ναζί χρησιμοποίησαν για τους δικούς τους σκοπούς, στηριγμένη στην αντίστοιχη ηγεμονεύουσα ιδεολογία του καιρού τους. Ειδικά όταν η κοινωνία είναι οργισμένη – δικαίως ή αδίκως - οι ιδεολογίες που διεκδικούν την ηγεμονία, κάθε άλλο παρά φιλελεύθερες και δημοκρατικές είναι, κατά κανόνα. Στον πολύ κόσμο η θέση «το ζητά όλος ο κόσμος, από τον Σ. μέχρι τη Χρυσή Αυγή» λειτουργεί αναπόφευκτα υπέρ της αποσυνάγωγης δεύτερης, που έτσι βάζει σιγά-σιγά το πόδι της στη ζώνη της πολιτικής και – χειρότερα- ιδεολογικής νομιμοποίησης. Βλέπετε, ο «πατριωτισμός» και ο «λαϊκισμός» είναι οι ανοιχτές πόρτες που οδηγούν στην νομιμοποίηση των εθνικοσοσιαλιστικών προσδοκιών. Μήπως με μια τέτοια σύγχυση ιδεολογικών ορίων δεν προσεταιρίστηκε ο Ναζισμός ένα τεράστιο μέρος των σοσιαλιστών και κομμουνιστών στην Γερμανία του Μεσοπολέμου; Το ίδιο μήπως δεν συνέβη και στην Ιταλία με το φασιστικό κίνημα; Σοσιαλιστικό ήταν και εκείνο, φάντασμα της τότε «αριστεράς».
Χρειάζεται θαρραλέα αντίσταση στα φαινόμενα αυτά. Η αντίσταση σε αυτά τα επικίνδυνα και ανεύθυνα παιχνίδια του Σ. δεν μπορεί να είναι άλλη παρά η εδραίωση μιας ολοκληρωμένης σοσιαλδημοκρατικής πολιτικής πλατφόρμας, με αναλυτική τοποθέτηση στις καθοδηγητικές αρχές και όχι απλώς πάνω στα συγκυριακά συζητούμενα ζητήματα. Μιας πλατφόρμας που κυρίως θα αναφέρεται ρητά στα κριτήρια με τα οποία ένα πραγματικά φιλολαϊκό αλλά και δημοκρατικό κόμμα διαμορφώνει τις θέσεις του υπό τις σημερινές συνθήκες. Ο επιλεκτικός πολιτικός ντιλεταντισμός δεν χωράει σε μια τέτοια έντιμη εξήγηση ανάμεσα στη σοσιαλδημοκρατία και τον λαό. Αυτά ας τα σκεφτούν, επίσης, και όσοι ευαγγελίζονται την πρωτοποριακή δήθεν δυνατότητά τους, να απαντούν «σε υπαρκτά προβλήματα» με «πρακτικό τρόπο» αλλά χωρίς συνολική ιδεολογική δέσμευση. Μπορεί αυτοί να μη είναι τόσο επικίνδυνοι όσο ο Σ. αλλά το λάθος τους μπορεί να γίνει παράγοντας εξ ίσου επικίνδυνων ιδεολογιών στο κοινωνικό σώμα και μπορεί εν τέλει να αθροιστεί με την δυναμική του εθνικολαϊκισμού εξ αντικειμένου.
Ο Κωνσταντίνος Μ. Σοφούλης είναι ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου
http://www.metarithmisi.gr/
Σχόλια