Το χρονικό μιας ληστείας
Η (συν)κυβέρνηση είναι γυμνή. Και η υπόθεση του ΕΝΦΙΑ δεν έκανε τίποτε περισσότερο από το να αναδείξει τη γύμνια της.
Επισήμως, τα λόγια ήταν λίγα και καθόλου σταράτα:
◆ Η κυβερνητική εκπρόσωπος Σοφία Βούλτεψη μίλησε για λάθος στο... λογισμικό.
◆ Ο αρμόδιος υπουργός Οικονομικών Γκίκας Χαρδούβελης υποσχέθηκε λύση τονίζοντας ότι δεν θα μαυρίσει φέτος το καλοκαίρι (προφανώς απολαύει της ασυλίας που του εξασφαλίζει το ότι δεν έχει εμπλακεί με τον ΕΝΦΙΑ).
◆ Ο... αναρμόδιος αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ευάγγελος Βενιζέλος ανακοίνωσε παράταση στην καταβολή της πρώτης δόσης.
◆ Ο αποκλειστικά υπεύθυνος για τα έσοδα υφυπουργός Οικονομικών Γιώργος Μαυραγάνης περιορίστηκε σε γενικόλογες υποσχέσεις χωρίς να μπει επί της ουσίας.
◆ Να μην ξεχάσουμε την καινούργια «μετεγγραφή» του οικονομικού επιτελείου: τη μόνιμη πενταετούς θητείας γενική γραμματέα εσόδων Κατερίνα Σαββαΐδου, η οποία, από την ημέρα που αναρτήθηκαν τα εκκαθαριστικά του ΕΝΦΙΑ στο Taxis και όλη την εβδομάδα της κρίσης, ή απουσίαζε από το γραφείο της (τουλάχιστον αυτό έλεγε στους δημοσιογράφους η υπάλληλος που απαντούσε στα τηλεφωνήματα) ή προτίμησε να «κρυφτεί» στον όγδοο όροφο της Καραγεώργη Σερβίας για να παραμείνει μακριά από τη... μάχη.
Το ότι όφειλε να έχει υπογράψει την απόφαση για να απαλλάξει ανάπηρους και πολύτεκνους με χαμηλά εισοδήματα από τον φόρο, το ότι όφειλε να προστατεύσει τους υφισταμένους της στη Γενική Γραμματεία Εσόδων όταν άρχισαν να εκτοξεύονται κατηγορίες για δήθεν λανθασμένους υπολογισμούς (ενώ αποδείχτηκε περίτρανα ότι το πρόβλημα ήταν καθαρά πολιτικό), το ότι ήταν υποχρέωσή της να αποσαφηνίσει στους φορολογουμένους πότε ακριβώς θα πληρώσουν και τι, απλώς το αναφέρουμε για όσους πιστεύουν ότι ως «καινούργια» η κυρία Σαββαΐδου δεν όφειλε να ασχοληθεί με την... ταμπακέρα.
Η πραγματικότητα είναι διαφορετική: και η απόφαση για την παροχή έκπτωσης στους έχοντες τα χαμηλότερα εισοδήματα έπρεπε να έχει ήδη υπογραφεί και η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών έπρεπε να έχει ειδοποιηθεί για τα εκκαθαριστικά «εκτρώματα» που αναρτήθηκαν στο Taxis την 1η Αυγούστου.
Χτυπάνε το... σαμάρι
Από διαρροές και υπόγεια (παρα)πληροφόρηση άλλο τίποτα. Κυβερνητικοί βουλευτές (στο σύνολό τους έχουν ψηφίσει τον ΕΝΦΙΑ και, όταν ψήφιζαν, γνώριζαν, καθώς τα όσα κατακεραυνώνουν τώρα είναι γνωστά από τον περασμένο Οκτώβριο) τα... ρίχνουν ευθέως στον πρώην υπουργό Οικονομικών Γιάννη Στουρνάρα και τον σύμβουλο (και προσωπικό του φίλο) Νίκο Καραβίτη.
Προσφιλής τακτική: τα φορτώνουμε όλα σε αυτόν που έχει αποχωρήσει και σε έναν τεχνοκράτη. Οι οποίοι προφανώς δεν είναι άμοιροι ευθυνών καθώς αυτοί εισηγήθηκαν τον νόμο και ενσωμάτωσαν σε αυτόν μια εξωφρενική διάταξη: για τα ακίνητα σε 4.000 οικισμούς, που βρίσκονται εντός σχεδίου αλλά εκτός αντικειμενικού συστήματος, επιχείρησαν να καλύψουν το κενό των τιμών με νόμο. Και θεώρησαν ότι σε μια περιοχή όπου δεν υπάρχει τιμή ζώνης είναι καλό αυτή να δανείζεται την πλησιέστερη (έστω χαμηλότερη) τιμή ζώνης του συστήματος.
Η διά νόμου αυθαίρετη επιβολή τιμών (και όχι φόρων) ήταν αυτή που προκάλεσε τα προβλήματα. Βρέθηκαν οικόπεδα στα κατσάβραχα να αποτιμώνται έναντι πολλών εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ χωρίς λόγο. Δικαίως οι φορολογούμενοι ανέγραψαν σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης: «Αφού τόσο τα αποτιμάτε, αγοράστε τα σε αυτή την τιμή ή συμψηφίστε τα με τα χρέη μας προς το Δημόσιο».
Το παραμύθι
Να μην ξεχνιόμαστε όμως. Η διάταξη για την (υπερ)φορολόγηση των οικοπέδων, και κυρίως αυτών που βρίσκονται εκτός συστήματος αντικειμενικών αξιών, μπήκε στο τελικό σχέδιο του νόμου για να κλείσει η δημοσιονομική τρύπα που άνοιξε επειδή οι κυβερνητικοί βουλευτές ήθελαν να απαλλάξουν από κάθε βάρος τους ιδιοκτήτες των αγροτεμαχίων. Τότε βγήκαν βόλτα στις πλατείες των χωριών και «πούλησαν» στους ντόπιους ψηφοφόρους το παραμύθι ότι με δική τους παρέμβαση «σώθηκαν» από τα νύχια του ΕΝΦΙΑ.
◆ Κανένας δεν μιλάει για το γεγονός ότι τα αγροτεμάχια φορολογούνται με μερικά ευρώ.
◆ Κανένας δεν αναφέρεται στο ότι οι έχοντες τη μεγαλύτερη ακίνητη περιουσία γλίτωσαν χιλιάδες ευρώ, καθώς ο συμπληρωματικός φόρος για τους έχοντες περιουσία άνω των 300.000 ευρώ είναι σαφώς ευνοϊκότερος σε σχέση με τον ΦΑΠ που επιβαλλόταν μέχρι τώρα.
Τώρα όλοι βλέπουν μόνο το πρόβλημα των οικοπέδων εντός σχεδίου και εκτός αντικειμενικού συστήματος. Και για το πρόβλημα όλο το ανάθεμα πέφτει στον Στουρνάρα και τον Καραβίτη.
Με δύο υποσχέσεις του τύπου θα «αποκαταστήσουμε όλες τις αδικίες, θα διορθώσουμε όλα τα λάθη», η κυβέρνηση χωρίς να απαντήσει σε κανένα ερώτημα επί της ουσίας κέρδισε λίγο χρόνο. Ένα μεγάλο μέρος από αυτόν το χρόνο δεν θα τον κάνει απολύτως τίποτα καθώς:
1. Η Βουλή είναι κλειστή και, για να αποκατασταθούν τα περισσότερα προβλήματα με τον ΕΝΦΙΑ, απαιτείται νόμος. Στην καλύτερη περίπτωση, η νέα διάταξη θα πάρει ΦΕΚ στις αρχές Σεπτεμβρίου.
2. Οι υπάλληλοι του Taxis που έχουν επιφορτιστεί με την εφαρμογή του Ε9 δεν είχαν πάρει καμία συγκεκριμένη οδηγία μέχρι το τέλος της προηγούμενης εβδομάδας (είπαμε, η προϊσταμένη Σαββαΐδου κρυβόταν ή έλειπε) και αποχώρησαν και αυτοί για καλοκαιρινές διακοπές.
3. Η επίλυση των προβλημάτων προϋποθέτει και ανάμειξη του φορολογουμένου (διόρθωση λαθών υποβολή αίτησης για εξαίρεση από το φόρο εφόσον πληρούνται συγκεκριμένα κριτήρια κ.λπ.). Για να κινητοποιηθούν όμως εκατομμύρια φορολογούμενοι χρειάζονται εβδομάδες, ίσως και μήνες.
Τον υπόλοιπο χρόνο θα τον αξιοποιήσει για... μπαλώματα. Οι εξωφρενικές τιμές που χρησιμοποιήθηκαν για να υπολογιστεί ο ΕΝΦΙΑ του 2014 θα καταργηθούν και θα αντικατασταθούν με τις τιμές που χρησιμοποιήθηκαν για να υπολογιστεί ο ΦΑΠ του 2013, τιμές οι οποίες ουδεμία σχέση έχουν με την πραγματικότητα.
Θα τακτοποιήσουμε τις δόσεις, θα τραβολογάμε και τους φορολογουμένους για να διεκδικήσουν την ελάφρυνση που δικαιούνται, και κάπως έτσι το υπουργείο Οικονομικών θα επιχειρήσει να επιτύχει τον πρωταρχικό του στόχο: όχι την καθιέρωση ενός δίκαιου φόρου, αλλά την είσπραξη 2,65 δισ. ευρώ. Μην παραξενευτεί κάποιος αν μέσα στο φθινόπωρο αρχίσουμε να συζητάμε για δυσαρέσκεια της τρόικας λόγω ΕΝΦΙΑ και άσκηση πιέσεων για επιβολή πρόσθετων μέτρων επειδή τα λεφτά δεν θα βγαίνουν.
Θλιβερός τραγέλαφος
Τα πραγματικά προβλήματα θα μπουν για μία ακόμη φορά κάτω από το χαλί στο όνομα της επίτευξης των δημοσιονομικών στόχων. Ποιο είναι το πραγματικό πρόβλημα; Από πού ξεκινούν όλες οι εξωφρενικές αδικίες εις βάρος των φορολογουμένων; Από το γεγονός ότι αυτή η χώρα δεν φορολογεί τα ακίνητα με βάση την πραγματική τους αξία. Και από το γεγονός ότι οι πολιτικοί έχουν λόγο όχι μόνο στο πόσο αυστηρός ή όχι θα είναι ένας φόρος, αλλά και επί ποιας αξίας θα επιβάλλεται ο φόρος.
Ο ΕΝΦΙΑ είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα στρέβλωσης. Η συζήτηση δεν γίνεται για το αν ο συντελεστής υπολογισμού του φόρου είναι υψηλός ή όχι. Γίνεται για το αν ένα στρέμμα γης στη Σάμο, στην Ικαρία ή στην Αγία Παρασκευή αξίζει 200.000 ευρώ, 300.000 ευρώ ή 1,5 εκατ. ευρώ. Ο υπουργός Οικονομικών ανακοινώνει στη Βουλή ότι με... εντολή Σαμαρά θα χρησιμοποιηθούν οι τιμές που ελήφθησαν υπόψη για να υπολογιστεί ο ΦΑΠ του 2013 και οι παρόντες βουλευτές ξεσπούν σε πανηγυρισμούς και χειροκροτήματα.
Το ότι οι τιμές που χρησιμοποιήθηκαν για τον ΦΑΠ του 2013 είναι εντελώς αυθαίρετες, το ότι πολλές από αυτές είναι προϊόν συναλλαγής που έγινε κάποια στιγμή πριν από χρόνια ανάμεσα σε έναν έφορο και έναν «προύχοντα» μιας περιοχής, το ότι ο νέος ΕΝΦΙΑ θα υπολογιστεί βάσει μιας υπουργικής απόφασης Μαυραγάνη η οποία μπάζει νομικά και η συνταγματικότητά της θα κριθεί στο Συμβούλιο της Επικρατείας προφανώς δεν έχει καμία σημασία για τους χειροκροτητές βουλευτές. Αρκεί να κλείσει και αυτό το μέτωπο.
Ό,τι και να γίνει με τον ΕΝΦΙΑ – το πιο πιθανό είναι ότι η διαδικασία πληρωμής του φόρου θα κρατήσει μήνες και ότι εκατομμύρια φορολογούμενοι θα υποστούν μεγάλη ταλαιπωρία για να διορθώσουν τα λάθη –, το κεντρικό πρόβλημα θα παραμείνει: η χώρα θα εξακολουθεί να επιβάλλει φόρους σε τιμές «μαϊμού». Οι φορολογούμενοι υφίστανται ήδη τις συνέπειες μιας εξωφρενικής εις βάρος τους πολιτικής μόνο και μόνο επειδή η κυβέρνηση βάζει πάνω από όλα τα πρωτογενή πλεονάσματα. Χαρακτηριστικά αυτής της πολιτικής είναι τα εξής:
1. Οι αντικειμενικές αξίες – σε όποιες περιοχές υπάρχουν – παραμένουν καθηλωμένες στα επίπεδα του 2007 και είναι πάνω από 30% υψηλότερες σε σχέση με τις πραγματικές αξίες των ακινήτων. Μπορεί τα φώτα της δημοσιότητας να είναι καρφωμένα τώρα στον ΕΝΦΙΑ, ωστόσο το πρόβλημα επεκτείνεται σε όλους τους φόρους των ακινήτων. Αγοράζεις σπίτι; Καλείσαι να δικαιολογήσεις «πόθεν έσχες» με βάση όχι το τίμημα που καταβάλλεις στην πραγματικότητα αλλά την αντικειμενική αξία. Και μόνο αυτό αρκεί για να παραμένει καθηλωμένη στο μηδέν η κτηματαγορά.
Κάτι αντίστοιχο ισχύει για τις γονικές παροχές, τις κληρονομιές, τις δωρεές, τα τεκμήρια επί των ακινήτων κ.λπ. Όλα αυτά δεν συμβαίνουν κατά λάθος. Σε μια δημόσια δήλωσή του ο πρώην γενικός γραμματέας εσόδων Χάρης Θεοχάρης είχε παραδεχτεί ότι ο προϋπολογισμός δεν αντέχει την εξίσωση των αντικειμενικών αξιών με τις πραγματικές.
2. Ενώ στην επιβολή μέτρων η κυβέρνηση πρώτα νομοθετεί και μετά σκέφτεται (και πάλι ο ΕΝΦΙΑ είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα), στο θέμα των αντικειμενικών αξιών έχει εμφανιστεί ιδιαίτερα προσεκτική. Στο μνημόνιο πέρασε τη δέσμευση ότι η εξίσωση των αντικειμενικών αξιών με τις πραγματικές θα γίνει το 2017 και αφού προηγουμένως γίνει πολυετής μελέτη από επιτροπές που θα συσταθούν για τον σκοπό αυτό. Και έως τότε; Η κτηματαγορά απλώς δεν θα λειτουργεί σωστά.
Και δεν αρκεί που οι αντικειμενικές αξίες θα είναι υψηλότερες από τις πραγματικές. Έως το 2017 θα εξακολουθούμε να ζούμε με τιμές τις οποίες θα καθορίζει ο Γιώργος Μαυραγάνης ή κάποιος άλλος υφυπουργός Οικονομικών διοικητικά και χωρίς κανένα επιστημονικό κριτήριο. Έως το 2017 θα εξακολουθούν να ισχύουν για τον υπολογισμό και καταλογισμό φόρων τιμές που έχουν προέλθει από «συγκριτικά στοιχεία» τα οποία συγκεντρώνουν οι έφοροι. Λες και οι εφοριακοί έχουν την τεχνογνωσία των ορκωτών εκτιμητών και μπορούν να αποφανθούν για την αξία των ακινήτων.
Το απίστευτο της ιστορίας είναι ότι οι τιμές «μαϊμού» έχουν πάψει πλέον να αναγνωρίζονται στην αγορά και ισχύουν μόνο για τη φορολόγηση των πολιτών. Για τις... σοβαρές δουλειές, το υπουργείο Οικονομικών, οι τράπεζες, όλη η αγορά αναγνωρίζουν το προφανές: την κατακόρυφη πτώση των αξιών.
Αν πιστεύει η κυβέρνηση στις αντικειμενικές αξίες, ποιος ο λόγος να παζαρεύει με την τρόικα την αλλαγή του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας ώστε οι πλειστηριασμοί των ακινήτων να γίνονται σε τιμές 50% χαμηλότερες των αντικειμενικών αξιών; Γιατί δεν διατηρεί το «κατώφλι» προστασίας αν θεωρεί την αντικειμενική αξία ένα δίκαιο τίμημα; Γιατί οι τράπεζες είναι έτοιμες –κατόπιν πιέσεων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας – να υποστούν «κούρεμα» στις αξίες των ακινήτων που έχουν προσημειώσει προκειμένου να λάβουν εγγυήσεις για τα επιχειρηματικά ή τα στεγαστικά δάνεια που έχουν χορηγήσει;
Απαντήσεις – από την κυβέρνηση – μην περιμένετε...
Σχόλια