Μια καθυστερημένη ομολογία
Του Τάσου Παππά
Οι πολιτικοί στα απομνημονεύματά τους προσπαθούν να χτίσουν την υστεροφημία τους, αφήνοντας στις ερχόμενες γενιές ένα αφήγημα βολικό για τους ίδιους, με την ελπίδα ότι θα επηρεάσουν θετικά την κρίση των ιστορικών για τα πεπραγμένα τους. Αποθεώνουν τις πράξεις τους, αποσιωπούν τα λάθη τους, εξωραΐζουν τις σκοτεινές στιγμές της διαδρομής τους και κατακεραυνώνουν τους αντιπάλους τους, ιδιαίτερα εκείνους που έχουν αποχωρήσει από τον μάταιο τούτο κόσμο και δεν μπορούν να απαντήσουν. Είναι η περίπτωση του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Οσοι έχουν κάνει αμφιλεγόμενες επιλογές που είναι ευάλωτες στην πολεμική, φροντίζουν με –υποτίθεται ειλικρινείς– εκμυστηρεύσεις να παρουσιάσουν τη στάση τους σε κρίσιμα ζητήματα ως τη μόνη επιβεβλημένη στις τότε συνθήκες. Τα χρόνια έχουν περάσει, η μνήμη έχει εξασθενήσει και ό,τι ήταν κάποτε ντροπιαστικό σήμερα μπορεί να μετεγγραφεί στην κατηγορία των εξαγνισμένων ερμηνευτικών εκδοχών της Ιστορίας. Είναι η περίπτωση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη. Υπάρχουν βεβαίως και οι μη προνοητικοί. Αυτοί που αμέλησαν να καταθέσουν τη δική τους ματιά για τα γεγονότα στα οποία πρωταγωνίστησαν, επιτρέποντας έτσι στους εχθρούς τους να τους κατεδαφίσουν και στους φίλους τους να τους στήσουν μνημεία λατρείας. Είναι η περίπτωση του Ανδρέα Παπανδρέου.
Συνήθως στις αυτοβιογραφίες οι δόσεις αυτοκριτικής είναι μικρές, κρυμμένες πίσω από τις γραμμές και παρεισφρέουν στη ροή ως άλλοθι αντικειμενικότητας. Για να μην κατηγορηθούν οι συντάκτες ότι το πόνημά τους παραπέμπει περισσότερο σε αγιογραφία, παρά σε ιστορικό ντοκουμέντο. Σε ορισμένες πάντως περιπτώσεις οι ασκήσεις μνήμης του γράφοντος αποκαλύπτουν μια πλευρά της πραγματικότητας που διαβρώνει την επίσημη αφήγηση. Πρόσφατα κυκλοφόρησε και στην Ελλάδα το βιβλίο του απερχόμενου προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Χέρμαν Βαν Ρομπάι με τον τίτλο «Η Ευρώπη σε θύελλα» (εκδόσεις Παπαδόπουλος). Περιγράφει την περίοδο που παίχτηκε το σενάριο της εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη, ένα σενάριο που λίγο έλειψε, όπως μας διαβεβαίωναν οι ντελάληδες των μνημονίων, να ανεβεί στη σκηνή με τη μορφή της τραγωδίας.
-Αναφέρει ο κ. Ρομπάι: «Δεν ήταν μόνο η Ελλάδα το πρόβλημα». Μπα! Μέχρι τώρα οι ισχυροί της Ευρώπης και από κοντά οι ελληνικές κυβερνήσεις, μας είχαν γανώσει τ’ αυτιά ότι βυθιστήκαμε στην κρίση εξαιτίας μόνο των δικών μας σφαλμάτων, ότι είμαστε λαός τεμπέληδων και ρέπουμε προς την τρυφηλότητα, ότι αποτελούσαμε το κακό παράδειγμα και γι' αυτό έπρεπε να τιμωρηθούμε αυστηρά. Η ενάρετη διαχείριση ήταν το μέσο για την εξιλέωσή μας. Το πώς εννοούσαν την ενάρετη διαχείριση το νιώσαμε και εξακολουθούμε να το νιώθουμε στο πετσί μας.
-Συνεχίζει ο κ. Ρομπάι: «Οι 26 ηγέτες συνειδητοποίησαν ότι η χρηματοπιστωτική αναταραχή για την Ελλάδα θα μπορούσε να επεκταθεί στην ευρωζώνη και στην Ευρωπαϊκή Ενωση συνολικά». Μάλιστα. Και εμείς από ποιον θα ζητήσουμε τον λογαριασμό, που πιστέψαμε, γιατί έτσι μας έλεγαν ντόπιοι και ξένοι αξιωματούχοι, παρατρεχάμενοι των αγορών και τα μιντιακά βαποράκια του νεοφιλελευθερισμού, ότι χάρη μάς έκαναν οι εταίροι που μας κράτησαν στην ευρωζώνη, ότι πρέπει να τους χρωστάμε ευγνωμοσύνη και να ακολουθήσουμε αγόγγυστα τις εντολές τους, αν θέλουμε να σωθούμε; Οντως υπήρξαμε υπάκουοι μαθητές. Ούτε σκέψη για σκληρή διαπραγμάτευση, ούτε μία ένσταση για τις πολιτικές λιτότητας. Ακόμη και τα ομολογημένα λάθη των εταίρων μας κατάπιαμε αδιαμαρτύρητα. Το κυρίαρχο δόγμα των ευένδοτων κυβερνήσεών μας ήταν ότι «οι επαίτες δεν δικαιούνται να απαιτούν». Το αποτέλεσμα αυτής της επονείδιστης συμπεριφοράς είναι γυμνό μπροστά μας. Παρ’ όλα αυτά, το δίδυμο Σαμαρά-Βενιζέλου συνεχίζει απτόητο την υπερήφανη πολιτική του. Σχεδόν οι πάντες, ακόμη και οι σοφοί που συμβουλεύουν την καγκελάριο της Γερμανίας, υποστηρίζουν σήμερα -κόντρα στις προηγούμενες εκτιμήσεις τους- ότι το ελληνικό χρέος πρέπει να κουρευτεί για να αναπτυχθεί η χώρα. Και τι μ’ αυτό; Οι ηγέτες μας επιμένουν ότι το χρέος είναι βιώσιμο. Ψοφοδεείς με τη βούλα.
-Και ο Χέρμαν Βαν Ρομπάι κορυφώνει: «Το ευρώ έχει δέσει μεταξύ τους τις οικονομίες των χωρών μας βαθύτερα απ’ ό,τι είχε ποτέ κανείς προβλέψει». Τι κομψή γλώσσα! Για να το πούμε τσεκουράτα, κάτι που αποφεύγει να κάνει ο κ. Ρομπάι γιατί είναι και ποιητής: Τις μεγάλες τράπεζές τους ήθελαν να σώσουν που ήταν εκτεθειμένες στα ελληνικά ομόλογα. Αν έδιωχναν την Ελλάδα, θα απειλούνταν η συνοχή της ευρωζώνης, όπως είχαν επισημάνει εκείνη την περίοδο αρκετοί ειδικοί (π.χ. Ζακ Αταλί) και όπως παραδέχτηκε λίγο αργότερα η Ανγκελα Μέρκελ.
Κοντολογίς: Αυτό που προκύπτει εμμέσως πλην σαφώς από την κατάθεση ψυχής του απερχόμενου προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου είναι ότι το «Grexit» ήταν μούφα. Οχι γιατί δεν το ήθελαν οι εταίροι μας, αλλά γιατί δεν τους συνέφερε. Πρακτικά πράγματα. Τα περί αλληλεγγύης ήταν απλώς φληναφήματα. Χρησιμοποιήθηκε όμως το «Grexit» για να τρομοκρατηθούν οι πολίτες και να στηρίξουν τους ολετήρες που υποδύονταν τους σωτήρες.
Σχόλια