Όταν ανθίζουν πασχαλιές…

του Ανδρέα Ζαμπούκα

Πέρασαν δέκα χρόνια από τον θάνατο του Σταύρου Κουγιουμτζή. Ένας ακόμα Σαλονικιός, σαν τον Γιώργο Ιωάννου, τον Μίσσιο,  τον Χριστιανόπουλο, τον Σαββόπουλο, τον Πεντζίκη και πολλών άλλων που πήραν την πόλη και την έδωσαν καθαρή και όμορφη στις συνειδήσεις των Ελλήνων. Λέω καθαρή γιατί η δική τους ματιά έδωσε το βίωμα ως βάση και για τους άλλους, αυτούς που ήθελαν να βάλουν χρώματα, στίχους και μουσική στις θεσσαλονικιές τους  εικόνες.

Η δική μου γενιά τραγούδησε τα τραγούδια του. Η στιγμή όμως, που κατάλαβα πόσο σημαντικός ήταν για την τέχνη του ο Κουγιουμτζής, ήταν σε μια πίστα που εμφανιζόταν η Βίσση. Καθώς η βραδιά περνούσε με τις γνωστές «κραυγές» του Καρβέλα, κάποια στιγμή έγινε παύση και ξεκίνησε να πει το «Αχ περιστέρι μου». Από τα πρώτα της με τον Κουγιουμτζή. Έκλαιγε στην πρώτη στροφή. Σαν να επέστρεφε στην αρχή του δρόμου. Από κει που άλλα ήθελε κι άλλα της προέκυψαν. Σαν μια εξομολόγηση που έρχεται να ισορροπήσει τα πράγματα μέσα μας, όταν ο χρόνος μας σπρώχνει άκομψα στην αδυναμία και την υπερβολή.

Ο Κουγιουμτζής έχει στους ήχους του τη λαϊκότητα της Θεσσαλονίκης. Όπως και ο Ιωάννου. Αυτή τη «μονοεστιακή αφήγηση» που  δείχνει τον τραγικό άνθρωπο να περπατάει ολομόναχος μέσα στην πόλη και να «φωτογραφίζει» φωνές και εικόνες και «στιγμιότυπα». Την ομορφιά της λαϊκής δημιουργίας των ανθρώπων που κουβαλούν μέσα τους πνιγμένους πόνους από τους προσφυγικούς συνοικισμούς, το Ντεπώ και το Μοδιάνο. Όχι τη χυδαιότητα του λαϊκισμού που έφεραν αργότερα οι πολιτικές καρικατούρες με τον εκφυλισμό της προσφυγικής ανάμνησης.

Να είχαμε τον τρόπο να μάθουμε καλύτερα τον λαϊκό μας πολιτισμό. Και να περνάμε δείγματα και στα παιδιά μας. Να είχαμε τον τρόπο να ξεχωρίσουμε τη λαϊκότητα από τον λαϊκισμό και να καταλάβουμε ότι τον λαό δεν τον κάνουν οι μάζες και  το ανώνυμο πλήθος των εξαρτημένων. Ο λαός φτιάχνεται από τις υπογραφές των δημιουργών του. Στα πανηγύρια, στις πλατείες, στα βιώματα των ανθρώπων και στα σκοτεινά δωμάτια που γράφονται οι  γραμμές  των στίχων και των αφηγήσεων.

«Οι ελεύθεροι κι ωραίοι ζουν σε κάποιες φυλακές». Αυτοί δίνουν τις αλήθειες στον δικό μας πολιτισμό. Όσο τους κρατάμε στη μνήμη, τόσο έχουμε ελπίδα να κάνουμε κάτι κι εμείς...

http://www.protagon.gr/