Οι Αυτοκρατορίες πέφτουν από μέσα: Η μεγάλη κρίση της Αμερικανικής Δημοκρατίας

Του Δημήτρη Γ. Απόκη* 

Ιστορικά έχει αποδειχθεί ότι οι πιο πανίσχυρες αυτοκρατορίες κατέρρευσαν, λόγω κρίσης στο εσωτερικό τους. Οι κρίσεις αυτές ανάλογα την περίπτωση ήταν πολιτικές ή οικονομικές, αλλά σχεδόν πάντα είχαν ένα κοινό παρονομαστή. Πάντα είχαν να κάνουν με διάβρωση του κοινωνικού ιστού και εσωτερικό διχασμό. Επίσης, πάντα είχαν να κάνουν με πολύ κατώτερους των περιστάσεων πολιτικούς ηγέτες, οι οποίοι αντί να ενώσουν την κοινωνία, να εμπνεύσουν τη νέα γενιά, να δώσουν όραμα, συνέβαλαν στην αποσύνθεση και τον διχασμό. Μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου και την κατάρρευση του Ανατολικού Μπλοκ, σε παγκόσμια κλίμακα οι Ηνωμένες Πολιτείες αναγνωρίζονταν, και συνεχίσουν ακόμη και σήμερα, ως η μοναδική Υπερδύναμη στον κόσμο. Ήμουν παρών αρκετές φορές, όταν η πρώην Αμερικανίδα Υπουργός Εξωτερικών, Μάντλην Ώλμπράϊτ, είχε χαρακτηρίσει τις ΗΠΑ, Indispensable Nation, και όλοι όσοι έχουμε σπουδάσει αμερικανική εξωτερική πολιτική γνωρίζουμε τον όρο που χρησιμοποίησε ο πρώην Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ρόναλντ Ρέιγκαν, στην αποχαιρετιστήρια ομιλία του στο Λευκό Οίκο, “a shining city on a hill,”. Ακόμη πιο πολύ είναι δεκάδες οι φορές που έχει χρησιμοποιηθεί, αναφερόμενος στις ΗΠΑ, σε αναλύσεις και άρθρα, ο όρος «Νέα Ρώμη». Τα τελευταία χρόνια αργά αλλά σταθερά στο εσωτερικό των Ηνωμένων Πολιτειών έχει, δυστυχώς, ξεκινήσει μια διαδικασία αποσύνθεσης του κοινωνικού ιστού, αλλά και των αρχών και ιδεών πάνω στις οποίες δημιουργήθηκε και εκτοξεύθηκε στην πρωτοκαθεδρία του πλανήτη αυτή η εκπληκτική χώρα. Αντί οι τεχνολογικές και επιστημονικές τομές που έχουν επιτευχθεί τα τελευταία χρόνια να συμβάλλουν στην περαιτέρω ενίσχυση των Ηνωμένων Πολιτειών, συνέβη το ακριβώς αντίθετο. Το χάσμα μεταξύ των φτωχών και τον οικονομικά ισχυρών στο εσωτερικό της χώρας αντί να μειωθεί, διευρύνθηκε σε ακραία επίπεδα. Σε μια χώρα που γεννήθηκε και αναδείχθηκε σε παγκόσμια υπερδύναμη μέσα από τη μετανάστευση και την πολυσυλλεκτικότητα, οι φυλετικές διακρίσεις και συγκρούσεις έχουν αυξηθεί σε τέτοιο βαθμό, που τα γεγονότα των τελευταίων ημερών, αποδεικνύουν ότι μπορεί να οδηγήσουν σε μια κοινωνική έκρηξη η  οποία θα απειλήσει όχι απλά τον κοινωνικό της χώρας, αλλά την ίδια την συνοχή της. Ιστορικά έχει αποδειχθεί ότι τέτοιου είδους εσωτερικές κρίσεις αποσοβούνται, όταν υπάρχει μια πολιτική ηγεσία, ένας πολιτικός ηγέτης, ένα πολιτικό σύστημα το οποίο μπορεί να εμπνεύσει, να δώσει όραμα, και στο τέλος να ενώσει το λαό μιας χώρας, έτσι ώστε να υπερβεί την κρίση, και γιατί όχι να χρησιμοποιήσει την κρίση για να οδηγήσει τη χώρα σε μια αναγέννηση και ενδυνάμωση. Δυστυχώς, εδώ και αρκετά χρόνια, οι πολιτικές ηγεσίες, το πολιτικό σύστημα των Ηνωμένων Πολιτειών, αν και έχει στη διάθεσή του το καλύτερο Σύνταγμα στον πλανήτη, ένα σύστημα διακυβέρνησης το οποίο βασίζεται στην αρχή του “check and balances”, έχει αποτύχει να κατανοήσει αυτή την εκκολαπτόμενη κρίση, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να αντιδράσει και να οδηγηθούν τα πράγματα στην κατάσταση που οι Ηνωμένες Πολιτείες, βιώνουν σήμερα, με τα τραγικά γεγονότα στο Ντάλας του Τέξας, στη Λουϊζιάνα και τη Μινεσότα. Το 2008, η εκλογή στην Προεδρία των ΗΠΑ, του νεαρού αφροαμερικανικής καταγωγής Γερουσιαστή, Μπαράκ Ομπάμα, , με το σύνθημα, “Yes We Can”, αναπτέρωσε τις ελπίδες για μια τέτοιου είδους αναγέννηση, όχι μόνο στο εσωτερικό της χώρας, αλλά και σε όλο τον πλανήτη. Σήμερα, οκτώ περίπου χρόνια μετά, λίγους μήνες πριν την αποχώρηση του κ. Ομπάμα από το Λευκό Οίκο, όχι μόνο έχουν διαψευστεί αυτές οι ελπίδες, αλλά τα προβλήματα που υποτίθεται η εκλογή του και η ατζέντα του θα έλυναν, έχουν διογκωθεί και απειλούν να προκαλέσουν έκρηξη στον κοινωνικό ιστό και την ίδια τη συνοχή της χώρας. Θα ήταν υπερβολή βέβαια να εναποθέσει κανείς το σύνολο της ευθύνης στον κ. Ομπάμα, για αυτή την ζοφερή κατάσταση. Εάν μάλιστα, μελετήσει κανείς τις έρευνες της κοινής γνώμης όσο αφορά τη γνώμη που έχει για το Κογκρέσο, αλλά και την απόδοση σε συνδυασμό με τη συμπεριφορά της ηγεσίας του, τα τελευταία χρόνια, θα ανακαλύψει ότι το Κογκρέσο έχει ισομερή ευθύνη για την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα και η κοινωνία της. Το ίδιο ανησυχητική θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κανείς και την πόλωση που επικρατεί στον άλλο σημαντικό πυλώνα εξουσίας των Ηνωμένων Πολιτειών, το Ανώτατο Δικαστήριο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται στην αρχή της προεκλογικής εκστρατείας των προεδρικών εκλογών του ερχόμενου Νοεμβρίου, από τις οποίες θα εκλεγεί ο διάδοχος του Μπαράκ Ομπάμα, στο Λευκό Οίκο. Και σε αυτό το επίπεδο, δυστυχώς, τα πράγματα δεν είναι καθόλου ρόδινα εάν κρίνει κανείς από τους δυο μονομάχους. Στη μια πλευρά βρίσκει κανείς την υποψήφιο του Δημοκρατικού Κόμματος, Χίλαρι Κλίντον. Η κ. Κλίντον αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του απαξιωμένου, στα μάτια της κοινωνίας και του λαού των ΗΠΑ, πολιτικού συστήματος, ως πρώην Υπουργός Εξωτερικών και Πρώτη Κυρία. Η κ. Κλίντον, έχει σοβαρό πρόβλημα αξιοπιστίας και περιβάλλεται από ένα νέφος ατόμου που δεν διακρίνεται για την ειλικρίνειά του  και θα κάνει ότι είναι δυνατό, νόμιμο και μη για να πετύχει το στόχο και το προσωπικό του συμφέρον. Και κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει τα νομικά προβλήματα που κρέμονται πάνω από το κεφάλι της. Στην αντίπερα όχθη, βρίσκεται ο υποψήφιος του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, επιχειρηματίας Ντόναλντ Τράμπ. Οι απόψεις του προκαλούν και πολλές φορές διχάζουν, αλλά το γεγονός ότι κατάφερε να κερδίσει το χρίσμα απέναντι σε βαριά ονόματα του πολιτικού και κομματικού συστήματος, αποδεικνύει το εύρος του προβλήματος που υπάρχει πλέον στις ΗΠΑ. Η αιτία που οκ. Τράμπ είναι ο υποψήφιος των Ρεπουμπλικάνων, είναι η απέχθεια που νιώθει ο αμερικανικός λαός, και η βάση του κόμματος έναντι του πολιτικού συστήματος και του χάσματος που υπάρχει μεταξύ συστήματος και κοινωνίας. Το τεράστιο και συνεχώς διευρυμένο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ, λόγω της θέσης τους ο μοναδικής υπερδύναμης, δεν αγγίζει μόνο τις ίδιες αλλά και τη τύχη του διεθνούς συστήματος ευρύτερα. Λίγο πολύ παρόμοια είναι η κατάσταση που επικρατεί και στον υπόλοιπο κόσμο, ιδιαίτερα στην Ευρώπη, όπως απέδειξαν τα πρόσφατα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος για το Brexit, αλλά και η αναταραχή σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, και πάνω από όλα βέβαια η κατάσταση στην οποία βρίσκεται η φθαρμένη και αποκομμένη από τους λαούς της Ευρώπης, Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτή η κατάσταση στην Ευρώπη ανησυχεί και προβληματίζει έντονα τους σκεπτόμενους ανθρώπους, και πολλοί από αυτούς ήλπιζαν η λύση να έρθει από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, με αποτέλεσμα τώρα που διαπιστώνουν ότι ο ιός έχει πλήξει σοβαρά και τη Μητρόπολη, η ανησυχία να μεγαλώνει κάθε ημέρα που περνά. Παρά την ιδιαίτερα ζοφερή εικόνα των ημερών και του γεγονότος ότι το μέλλον δεν προδιαγράφεται ευοίωνο, πολλοί από εμάς που ατενίζουμε την κρίση αυτής της μεγάλης δημοκρατίας και χώρας από μακριά, συνεχίζουμε να έχουμε πίστη στις αρχές και το σύστημα της αμερικανικής δημοκρατίας. Βαθιά μέσα μας πιστεύουμε ότι αυτό το σύστημα, στο τέλος θα καταφέρει να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων βοηθώντας το σύνολο του Δυτικού και όχι μόνο κόσμου να ξεπεράσει τη μεγαλύτερη κρίση μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο! Οι Αυτοκρατορίες καταρρέουν από μέσα. Ας ελπίσουμε ότι η Αυτοκρατορία (με την καλή έννοια) των Ηνωμένων Πολιτειών δεν θα καταρρεύσει από μέσα. Η ελπίδα πεθαίνει τελευταία… 

Ο Δημήτρης Απόκης είναι Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος.

http://mignatiou.com/