Δάσκαλος και εμπνευστής

Του Δημήτρη Η. Χατζηδημητρίου 

 

Κάθε τόπος, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, είναι οι άνθρωποί του. Όσοι υπήρξαν, υπάρχουν και θα ακολουθήσουν στο μέλλον και για όσο καιρό η ζωή θα συνεχίζει αυτό το αέναο παιχνίδι της μάχης με την αναπόφευκτη φθορά, που χαρακτηρίζει τα γήινα.

Άνθρωποι που, ο καθένας με τον τρόπο του, όρισαν κι αποτύπωσαν μια μικρή ή μεγαλύτερη διαδρομή, υποτάχθηκαν ή επαναχάραξαν το πλαίσιο κοινωνικών συμβάσεων που έμοιαζαν απαρασάλευτες και αιώνιες. Που υπέκυψαν και σαρώθηκαν από το κύμα των καιρών τους ή αντιστάθηκαν στην ωμή βία των πραγμάτων, όταν όλα γύρω τους έμοιαζαν τακτοποιημένα και παραδομένα στην ασφάλεια που χαρίζουν οι βεβαιότητες. Άνθρωποι με πάθη κι άνθρωποι με πάθος, που παραδόθηκαν στους προσωπικούς δαίμονές τους και προδόθηκαν ή αξίωσαν και αξιώθηκαν να αναχθούν σε ηθικά πρότυπα. Άνθρωποι που το παρόν τους έγινε παρελθόν την επόμενη στιγμή και άνθρωποι που δημιούργησαν και δέσμευσαν τις μνήμες του μέλλοντος.

Ένας απ’ αυτούς, στη δεύτερη ομάδα, ήταν ο Δημήτρης Μαρωνίτης, τον οποίον η Ελλάδα αποχαιρετά σήμερα. Για τον εμπνευσμένο, χαρισματικό καθηγητή, τον Δάσκαλο Μαρωνίτη, που συνάρθρωσε αρμονικά την αρχαιοελληνική με τη νεοελληνική γραμματεία, έχουν μιλήσει και ασφαλώς θα μιλήσουν πολύ περισσότερο στο μέλλον οι μαθητές του και οι ομότεχνοί του.

Άλλωστε, το πρότυπό του, αυτό που υπήρξε ως Δάσκαλος, έχει προ πολλού δραπετεύσει από τα αμφιθέατρα της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και έχει εμπνεύσει εκατοντάδες μαθητές του, που ακολουθούν τα βήματα του.

Ο Δημήτρης Μαρωνίτης υπήρξε εμβληματική προσωπικότητα, όχι μόνο γιατί ήταν ένας κορυφαίος φιλόλογος, αλλά γιατί με τη στάση ζωής αναδείχθηκε σε πρότυπο ενεργού πολίτη. Σε εποχές δύσκολες, όταν άνδρες ακαδημαϊκοί χειροκροτούσαν επιδοκιμαστικά τους λεκτικούς, ανελλήνιστους βαρβαρισμούς του δικτάτορα, ο υφηγητής Μαρωνίτης αποδομούσε συστηματικά το κούφιο ιδεολόγημα της ανωτερότητας του «ελληνοχριστιανικού πολιτισμού», μετατρέποντας τη διδασκαλία του σε κήρυγμα και μάθημα ελευθερίας.

Ήταν σπάνιος Δάσκαλος κι άνθρωπος ο Δημήτρης Μαρωνίτης, γιατί υπήρξε φορέας ενός απαράμιλλου και ασυμβίβαστου δημοκρατικού κι αγωνιστικού ήθους, καταβάλλοντας βαρύ τίμημα στις φυλακές της δικτατορίας. Υπήρξε Δάσκαλος με αιτία, πάντα.

Ακόμη και τις ώρες της φιλικής συνάφειας είχε έναν γοητευτικό τρόπο, με εκείνην την τόσο γνώριμη βραχνή φωνή του να καθοδηγεί τα πράγματα, μέσα από ατραπούς μιας γλυκιάς και παιγνιώδους ειρωνείας, μετατρέποντας την ανέμελη σχόλη σε διδακτική πράξη κι εμπειρία.

Ο Δημήτρης Μαρωνίτης υπήρξε δημιουργός της Ιστορίας, παραμένοντας ο εαυτός του. Στην κοινή συνείδηση θα μένει πάντα η διδαχή του, «φασισμός είναι να σε ρωτούν δημοσίως για την ιδιωτική σου ζωή και να σε ανακρίνουν ιδιωτικά για τις δημόσιες πράξεις σου».

Κι αν σήμερα, η λύπη για την απώλειά του είναι ομόθυμη, είναι γιατί η Ελλάδα φτωχαίνει, χάνοντας μεγέθη ηθικής, πολιτικής και δημοκρατικής ακεραιότητας, όπως αυτά που ενσάρκωνε ο Δημήτρης Μαρωνίτης.