Η μέρα της κάλπης

του Νίκου Σαραντάκου

Οι πιο πρωινοί θα έχουν ήδη ρίξει το ψηφοδέλτιο στην κάλπη, άλλοι θα πάνε πριν από το μεσημέρι, άλλοι το απομεσήμερο. Κάποιοι δεν θα πάνε καθόλου, εννοώ κάποιους που είχαν ψηφίσει στις προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις αλλά τούτη τη φορά θα επιλέξουν την αποχή, που προβλέπεται να είναι αυξημένη -αν και δεν επαληθεύουν πάντα οι προβλέψεις.

Το ιστολόγιο δεν μπόρεσε ν’ αντισταθεί στην επικαιρότητα κι έτσι αφιέρωσε στις σημερινές εκλογές ικανό μερίδιο της αρθρογραφίας του -ήταν κι η προεκλογική περίοδος σύντομη, κι αυτό πύκνωσε αναγκαστικά τα εκλογικά και εκλογολογικά άρθρα. Βάλαμε και προγνωστικά, βάλαμε και γκάλοπ, λεξιλογήσαμε και πολιτικολογήσαμε. Σήμερα, που είναι η μέρα της κάλπης, θα ήταν αφύσικο να βάλω κάποιο άλλο θέμα.

Διάλεξα να παρουσιάσω δυο γελοιογραφίες, από προηγούμενες εκλογές, που έγιναν επίσης σε χρονιά που τελειώνει στο 5: τις εκλογές του 1915, πριν από 100 στρογγυλά χρόνια, και τις εκλογές του 1985, πριν από 30 χρόνια.

Η γελοιογραφία αυτή δημοσιεύτηκε στον Ρωμηό του Σουρή στο πρώτο φύλλο μετά τις εκλογές της 31ης Μαϊου 1915. Η Βράκα, δηλαδή ο (Κρητικός) Ελευθέριος Βενιζέλος, δηλαδή το Κόμμα Φιλελευθέρων, έχει μόλις θριαμβεύσει στις εκλογές κατατροπώνοντας τη Γούνα, δηλαδή τον Δημήτριο Γούναρη, δηλαδή το Κόμμα Εθνικοφρόνων (πρώτη εμφάνιση του όρου στην κεντρική πολιτική σκηνή’ παλιότερα, ο όρος χρησιμοποιόταν για τους ηγέτες εθνικών εξεγέρσεων στις αποικίες).

Λυπάμαι που δεν ξέρω ποιος ήταν ο σκιτσογράφος του Ρωμηού -αρχικά ήταν ο Θέμος Άννινος, αλλά δεν θα έμεινε ο ίδιος από το 1883. Πάντως, οι εκλογές του 1915 δεν είχαν ομαλή έκβαση. Θέλοντας να αποτρέψει την ανάρρηση του Βενιζέλου στην πρωθυπουργία και πιθανώς την έξοδο στον πόλεμο, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, που πριν από τις εκλογές είχε αρρωστήσει, εκμεταλλεύτηκε την αρρώστια του (κάτι το πνευμονικό) και προφασιζόμενος αδυναμία δεν όρκιζε τον νικητή των εκλογών -κι έτσι στην πρωθυπουργία παρέμενε ο ηττημένος της κάλπης! Η ανώμαλη αυτή κατάσταση συνεχίστηκε επί δίμηνο, ώσπου τελικά ο βασιλιάς «έγινε καλά’ και όρκισε τον Βενιζέλο, αλλά το κλίμα είχε πια δηλητηριαστεί ανίατα. Τον Οκτώβριο ο Βενιζέλος εξαναγκάστηκε σε παραίτηση, αφού όμως πρώτα συγκατατέθηκε στην απόβαση αγγλογαλλικών στρατευμάτων στη Θεσσαλονίκη -και ο εθνικός διχασμός ήταν γεγονός.

Από τα αξιοπερίεργα των εκλογών εκείνων, ήταν και η πρώτη εκλογή σοσιαλιστών στο ελληνικό κοινοβούλιο. Η Φεντερασιόν Θεσσαλονίκης, σε τακτική συμμαχία με τους εθνικόφρονες, εξέλεξε δύο βουλευτές, τον Κερκυραίο Αριστ. Σίδερη και τον εβραίο Αλβέρτο Κουριέλ. Όταν το 1918 ιδρύθηκε το ΣΕΚΕ, ο πρόγονος του ΚΚΕ, οι δυο βουλευτές, που συμμετείχαν στο Κοινοβούλιο οπως και ολόκληρη η «νεκραναστημένη» Βουλή του 1915, η τελευταία που είχε εκλεγεί από ελεύθερες και δίκαιες εκλογές, αποτέλεσαν την κοινοβουλευτική ομάδα του νεαρού εργατικού κόμματος αν και σύντομα (τουλάχιστον ο πρώτος, που έχω παρακολουθήσει την πορεία του) αποχώρησαν και κινήθηκαν σε δεξιότερες, αλλά όχι δεξιές, κατευθύνσεις.

Η δεύτερη γελοιογραφία δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία, στις 3 Ιουνίου 1985, την επαύριο των εκλογών. Οι εκλογές της 2ας Ιουνίου 1985 ήρθαν στο τέλος της πρώτης τετραετίας του ΠΑΣΟΚ, όταν η Νέα Δημοκρατία, έχοντας γευτεί και την ήττα στις «εφ’όλης της ύλης» ευρωεκλογές του 1984 είχε διαλέξει αρχηγό τον Κων. Μητσοτάκη, που εθεωρείτο ο μόνος ικανός να αναμετρηθεί με τον Ανδρέα Παπανδρέου. Έτσι, το κλίμα αυτόματα οξύνθηκε, κάτι στο οποίο συνέβαλε και η απόφαση του Παπανδρέου να μην προτείνει για πρόεδρο τον Κ. Καραμανλή αλλά τον Χρήστο Σαρτζετάκη, καθώς και όσα ακολούθησαν με τα έγχρωμα ψηφοδέλτια της προεδρικής εκλογής και την κάλπη που απήγαγε ο δεξιός βουλευτής Ιωαννίνων Καλογιάννης.

Ίσως και εξαιτίας του οξυμένου κλίματος, το ΠΑΣΟΚ συγκράτησε σχεδόν το σύνολο των δυνάμεών του, πετυχαίνοντας ένα εντυπωσιακό 45,8% και αυτή η ευφορία αποτυπώνεται στο σκίτσο του Βαγγέλη Παυλίδη, που βλέπουμε εδώ, με την Ιστορία να ρίχνει όχι στο παροιμιακό χροντοντούλαπο αλλά στον κάλαθο των αχρήστων της και τον Κ. Μητσοτάκη.

Αλαζονεία, που δεν δικαιώθηκε από τις εξελίξεις, αφού το πανίσχυρο ΠΑΣΟΚ τρία χρόνια μετά πέρασε βαθιά κρίση, στο τέλος της οποίας πρωθυπουργός δεν έγινε άλλος από τον τάχα οριστικά παραμερισμένο Μητσοτάκη.

Πριν από τις εκλογές του 1985 η Βουλή (που είχε προκύψει από τις εκλογές του 1981) ήταν τρικομματική, που πρέπει να είναι ρεκόρ για τον χαμηλότερο αριθμό κομμάτων σε όλο τον εικοστό αιώνα: μόνο ΠΑΣΟΚ, ΝΔ και ΚΚΕ. Μετά τις εκλογές του 1985 προστέθηκε και τέταρτο κόμμα, έστω και με μία και μοναδική έδρα: το ΚΚΕ εσωτ. με τον Λεωνίδα Κύρκο (δεν υπήρχε τότε το αντιδημοκρατικό όριο του 3% αλλά βέβαια έπρεπε τα μικρότερα κόμματα να βγάλουν έδρες από την πρώτη κατανομή διότι στη β’ κατανομή δεν έμπαιναν). Μετά τις εκλογές του 1981 ο Χαρίλαος Φλωράκης είχε δηλώσει, κάπως αλαζονικά, ότι «με τους αναθεωρητές ασχολείται πλέον το ιστορικό τμήμα της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ». Ούτε αυτή η αλαζονεία δικαιώθηκε, αφού οι «αναθεωρητές» άντεξαν το πέρασμα της ερήμου, και μάλιστα σημείωσαν ανοδο το 1985 ενώ το ΚΚΕ είχε πτώση και μάλιστα στα αστικά κέντρα. Δυο-τρία χρόνια μετά, Φλωράκης και Κύρκος γεφύρωσαν το χάσμα της διάσπασης του 1968 και φτιάχτηκε ο ενιαίος Συνασπισμός, που αποτέλεσε, περνώντας βέβαια από σαράντα κύματα, τον κύριο κορμό του ΣΥΡΙΖΑ που σήμερα διεκδικεί την πρώτη θέση στις εκλογές.

Κλείνοντας, θα διακινδυνεύσω κάποιες προβλέψεις για το εκλογικό αποτέλεσμα. Βλέπω νίκη του ΣΥΡΙΖΑ με καθαρή διαφορά, δηλαδή από 3 μονάδες και πάνω -κι αν επαληθευτώ, θα διασκεδάσω ακούγοντας το βραδάκι τους δημοσκόπους να προσπαθούν να εξηγήσουν πώς η αμφίρροπη μάχη που πρόβλεπαν μετατράπηκε σε άνετη νίκη. Βλέπω δυστυχώς τη ναζιστική συμμορία στην τρίτη θέση, το ΠΑΣΟΚ ανεβασμένο, το ΚΚΕ επίσης αλλά λιγότερο, το Ποτάμι πεσμένο όπως και τους Ανέλ, οι οποίοι θα κινηθούν στο όριο του 3%. Ελπίζω ο Λεβέντης να μείνει κάτω από το όριο. Τη ΛΑΕ τη βλέπω πάνω από το 3% αλλά όχι πολύ πάνω. Την Ανταρσύα, σε αντίθεση με τους περισσότερους στο γκάλοπ που κάναμε, τη βλέπω κάτω από το 1%.

Αλλά το βράδυ, ή το αργότερο αύριο το πρωί, θα μάθουμε αν βγήκαν σωστές ή αν λάθεψαν οι προβλέψεις μου. Μια άλλη πρόβλεψη, που δεν χρειάζεται και πτυχίο πολιτικού επιστήμονα για να την κάνεις, είναι πως από τη Δευτέρα αρχίζουν τα δύσκολα. Εδώ θα είμαστε.

https://sarantakos.wordpress.com/