Το «πρότυπο» της Βενεζουέλας

Του Βασίλη Κωστούλα 

Μου είχε κάνει εντύπωση το 2012 η απάντηση που έλαβα από τον υπεύθυνο οικονομικού προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑστην ερώτηση ποιο οικονομικό μοντέλο είχε ως πρότυπο και ποια χώρα το εφάρμοζε.

«Δεν μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει ένα πρότυπο, τουλάχιστον στον ανεπτυγμένο κόσμο στον οποίο ανήκουμε. Βλέπουμε όμως κυβερνήσεις που προσπαθούν να αντιστρέψουν την πορεία σε χώρες που είναι μεν αρκετά διαφορετικές από τις δικές μας, ωστόσο, όμοιες στη βάση τους, με την έννοια ότι είναι καπιταλιστικές. Για παράδειγμα, η Βενεζουέλα και η Βολιβία. Αυτές οι κυβερνήσεις στηρίζονται στους εργαζόμενους, στην πλειοψηφία, στα κινήματα. Αυτό το πράγμα παρουσιάζει αρκετά μεγάλο ενδιαφέρον».

Τα βασικά χαρακτηριστικά της Βενεζουέλας, γενεσιουργά αίτια της σημερινής της κατάληξης, ήταν η επιλογή μιας «ανάπτυξης» αποκλειστικά βασισμένης στον αστείρευτο ορυκτό πλούτο -εκεί αποδεδειγμένα υπήρχε: τα μεγαλύτερα εντοπισμένα αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο- με τον ευσεβή πόθο ότι οι διεθνείς τιμές θα ήταν για πάντα ευνοϊκές, η πλήρης εξάρτηση από εισαγωγές, η διαχρονική και παντελής απουσία μεταρρυθμίσεων σε μια σοσιαλιστικού τύπου οικονομική διακυβέρνηση και ο ατίθασος λαϊκισμός που συνδυάστηκε με τακτικές φίμωσης των πολιτικών αντιφρονούντων.

Το αποτέλεσμα είναι ευκρινές σε ολόκληρο τον κόσμο. Περισσότερο από το 25% ενός πληθυσμού 31 εκατ. ανθρώπων ζει κάτω από τη γραμμή της φτώχειας σε μια χώρα όπου ο κατώτατος μισθός δεν ξεπερνά τα 10 δολάρια τον μήνα. Ύφεση της τάξης του 7% και εξωτερικό χρέος άνω των 180 δισ. δολαρίων συμπίπτουν με τη συμπλήρωση 17 ετών «τσαβισμού» στη Βενεζουέλα, την 132η ανταγωνιστικότερη οικονομία ανάμεσα σε 140 χώρες.

Ο πληθωρισμός αναμένεται να ξεπεράσει το 700% το τρέχον έτος σε μια οικονομία που εισάγει το 70% των καταναλωτικών προϊόντων της. Για σημαντικό μέρος του πληθυσμού είναι οικονομικά δυσβάσταχτη ακόμη και η αγορά προϊόντων όπως το χαρτί υγείας και το γάλα. «Ουρές» σχηματίζονται επί ώρες για αλεύρι και ρύζι, που εξαντλούνται χωρίς να καλύπτουν τη συνολική ζήτηση. Περισσότερες από 10 λεηλασίες καταγράφονται καθημερινά στη χώρα εν μέσω επεισοδίων στα σούπερ μάρκετ. Βρέφη πεθαίνουν αφυδατωμένα ελλείψει ορών στα νοσοκομεία. Η αναλογία ανθρωποκτονιών ανέρχεται σε 82 ανά 100.000 κατοίκους, ξεπερνώντας κατά τουλάχιστον 10 φορές τον παγκόσμιο μέσο όρο.

Υιοθετώντας την προσφιλή τακτική αλλοίωσης της πραγματικότητας, όταν αυτή δεν συμφωνεί μαζί του, το καθεστώς της χώρας ελέγχει τα πλήθη που συνωστίζονται για λίγα αυγά, με το επιχείρημα ότι «δεν είναι από τη Βενεζουέλα», διαδίδοντας θεωρίες περί «συνωμοσίας του παγκόσμιου ιμπεριαλισμού».

Το να ασκείς σήμερα κριτική στην περίπτωση της Βενεζουέλας είναι σαν να χορεύεις πάνω από το πτώμα ενός ολοκληρωτικά αποτυχημένου μοντέλου. Αλλά η δύναμη ενός απλού παραδείγματος ισοδυναμεί με χίλιες αναλύσεις στην Ελλάδα, μια χώρα επιρρεπή στις «αυταπάτες». Το υπαγορεύει και η λαϊκή ρήση. «Δείξε μου τους φίλους σου, να σου ποιος είσαι».

http://www.naftemporiki.gr/