Τα αντίβαρα

του Τάσου Παππά

Το επόμενο θέμα που θα απασχολήσει τη δημόσια συζήτηση, μέχρι να μπούμε επισήμως στη δεύτερη φάση της αξιολόγησης, θα είναι η συνταγματική αναθεώρηση. Ενα από τα σημεία αιχμής (όχι το σοβαρότερο κατά τη γνώμη μου) είναι η εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας.
Σχεδόν όλοι συμφωνούν ότι δεν πρέπει η διαδικασία εκλογής του Προέδρου να χρησιμοποιείται προσχηματικά από τα κόμματα για να οδηγείται η χώρα σε πρόωρες εκλογές. Σχεδόν όλοι συμφωνούν ότι δεν πρέπει με έμμεσο τρόπο να πάμε από την προεδρευόμενη δημοκρατία στην προεδρική.
Σχεδόν όλοι συμφωνούν επίσης ότι το λεγόμενο πρωθυπουργικό μοντέλο χρειάζεται αντίβαρα. Δύσκολη εξίσωση. Πρέπει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας να εκλέγεται απευθείας από τον λαό; Με τις αρμοδιότητες που έχει σήμερα, όχι. Πρέπει να ενισχυθεί με περισσότερες εξουσίες;
Αν η προικοδότησή του μετατρέπει επί της ουσίας την προεδρευόμενη δημοκρατία σε προεδρική, ξανά όχι. Τότε πώς μπορούν να δημιουργηθούν τα περίφημα αντίβαρα;
Κάποιοι ισχυρίζονται ότι πρέπει να του δοθούν ορισμένες εξουσίες, όχι όμως τόσες που να απαιτείται η άμεση εκλογή του, αλλά σαφώς περισσότερες από αυτές που διαθέτει σήμερα ώστε να υπάρξει ισορροπία στο πολιτικό σύστημα.
Μπορεί λοιπόν κάλλιστα και σε ενίσχυση να πάμε και ο τρόπος εκλογής να μην αλλάξει. Ωστόσο το ζήτημα είναι πιο σύνθετο και έχει να κάνει με τη λειτουργία των θεσμών.
Οι αντίπαλοι της απευθείας εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας (ανάμεσά τους και οι 53 του ΣΥΡΙΖΑ) υποστηρίζουν πως δεν έχει νόημα η φασαρία της απευθείας εκλογής ενός τελετάρχη. Σωστό.
Αν, λένε, αποκτήσει αρμοδιότητες και εκλέγεται απευθείας από τους πολίτες, τότε «ο λαός θα ψηφίζει κάποιον ο οποίος κατά τη διάρκεια της θητείας του είναι ανεξέλεγκτος στην άσκηση αυτών των αρμοδιοτήτων, δηλαδή ο λαός την έχει πατήσει». Και παραπέμπουν στην περίοδο 1981-1985 της συγκατοίκησης Καραμανλή-Παπανδρέου, όταν «ο τότε πρωθυπουργός βρισκόταν σε μια ανεκδήλωτη ομηρία».
Να θυμίσουμε ότι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής είχε εκλεγεί οριακά από τη Βουλή (με μετεγγραφές της τελευταίας στιγμής) και πράγματι είχε εξουσία με βάση το Σύνταγμα που ίσχυε.
Ο -πριν απ’ αυτόν- Κωνσταντίνος Τσάτσος δεν τη χρησιμοποίησε γιατί αυτό προέβλεπε η συμφωνία του με τον Καραμανλή, ενώ ούτε ο ίδιος ο Καραμανλής την αξιοποίησε φανερά τουλάχιστον, αν και γνωρίζουμε ότι απειλούσε πως θα το κάνει στην περίπτωση που ο Α. Παπανδρέου αμφισβητούσε ό,τι ο Καραμανλής θεωρούσε μη διαπραγματεύσιμο, δηλαδή τη σχέση της χώρας με τη Δύση.
Η θεαματική στροφή του Ανδρέα Παπανδρέου κυρίως στο θέμα της ΕΟΚ λειτούργησε κατευναστικά, αν και οι σχέσεις μεταξύ των δύο ανδρών δεν ήταν πάντα ειδυλλιακές. Υπήρξαν φάσεις αρμονικής συνεργασίας και φάσεις μαχητικής συνύπαρξης.
Με την αναθεώρηση του 1986 ο πρωθυπουργός έγινε ο απόλυτος κυρίαρχος και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας περιέπεσε στην κατάσταση τελετάρχη.
Το συγκεκριμένο πεδίο δεν μεταβλήθηκε στις δύο επόμενες αναθεωρήσεις. Θεωρητικά η Βουλή είναι ο θεσμός που αποφασίζει, ωστόσο στην πράξη αυτό φαλκιδεύτηκε επειδή τα τότε μεγάλα κόμματα ήταν αρχηγικά. Γινόταν αυτό που ήθελαν οι επικεφαλής τους και οι κοινοβουλευτικές ομάδες απλώς επικύρωναν εκ των υστέρων.
Η προβληματική πλευρά του Συντάγματος αποκαλύφθηκε σε όλη την έκτασή της την εποχή του Ωνασείου (1995-96), όταν ο Α. Παπανδρέου ήταν εκτός μάχης και τη χώρα διοικούσαν χαρτορίχτρες, ξεματιάστρες και ρασοφόροι, με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να παρακολουθεί ανήμπορος τις θλιβερές επιδόσεις του συρφετού των παρατρεχάμενων και τον εκφυλισμό του κοινοβουλευτισμού.
Η Βουλή-αντίβαρο ήταν συνεπώς ένας ευφημισμός. Και παραμένει εν πολλοίς ευφημισμός γιατί και σήμερα τα κόμματα δεν είναι πρότυπα δημοκρατίας.
Μπορεί να μην είναι αρχηγικά με τη μορφή που τα γνωρίσαμε παλιότερα, ωστόσο δεν είναι οάσεις ελευθερίας και πλουραλισμού. Συσπειρώσεις στελεχών και κλειστοί μηχανισμοί κολλητών είναι, με τη βάση απούσα ή εντελώς περιθωριοποιημένη.
Για παράδειγμα: Σε ποιο όργανο της Ν.Δ. συζητήθηκε και αποφασίστηκε η διάλυση της Νεολαίας της; Ο πρόεδρος του κόμματος έκρινε ότι έτσι έπρεπε να γίνει και ουδείς διαμαρτυρήθηκε.
Επιπλέον, είναι ορατό διά γυμνού οφθαλμού ότι ο εκλεγμένος από τη βάση αρχηγός είναι όμηρος του συστήματος Σαμαρά, το οποίο τον υποχρέωσε να θέσει θέμα πρόωρων εκλογών αν και ο ίδιος, όπως είχε δηλώσει, δεν βιαζόταν να γίνει πρωθυπουργός.
Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στο ΠΑΣΟΚ, με τη Φώφη Γεννηματά άλλα να θέλει και άλλα να υποχρεώνεται να κάνει υπό την πίεση και τους εκβιασμούς της ομάδας των ρεβανσιστών.
Είναι μήπως ο ΣΥΡΙΖΑ κάτι διαφορετικό; Κατ’ αρχάς ο ΣΥΡΙΖΑ για την ώρα δεν είναι κόμμα. Βρίσκεται στην πορεία για να γίνει. Δεν ήταν ούτε την προηγούμενη περίοδο.
Αθροισμα φραξιών ήταν με την κάθε φράξια να έχει τη δική της πειθαρχία, τη δική της ηγεσία, τη δική της γραμμή, τους δικούς της υποψηφίους στις εκλογικές και κομματικές λίστες και τα πάντα ρυθμίζονταν σε επίπεδο κορυφής με τη λογική των συσχετισμών και των ποσοστώσεων.


Αν λοιπόν δεν θέλουμε έναν Πρόεδρο ανεξέλεγκτο, αν δεν θέλουμε πρωθυπουργούς που θα κάνουν ό,τι γουστάρουν, ας αναζητήσουμε τον τρόπο με τον οποίο η Βουλή θα γίνει ο κυρίαρχος θεσμός. Βασική προϋπόθεση για να συμβεί αυτό είναι η εμπέδωση της δημοκρατίας στα κόμματα.
http://www.efsyn.gr/

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Κυκλοφορεί ο ΚΑΤΟΙΚΟΣ ο κουτσοφλέβαρος...

Κυκλοφορεί ο Χριστουγενιάτικος ΚΑΤΟΙΚΟΣ!

Κυκλοφορεί ηλεκτρονικά ο ΚΑΤΟΙΚΟΣ Νοεμβρίου!