Οι «θησαυροί» της Εγνατίας οδού

Μια παρέμβαση, έστω και ήπιας μορφής, που θα περιλαμβάνει χρωματισμό των προσόψεων, ειδικό ενιαίο φωτισμό και αποξήλωση των διαφορετικών πινακίδων που καταστρέφουν την αισθητική των κτιρίων αυτών, προτείνουν οι ειδικοί, για να αναδειχτούν τα ιδιαίτερα αυτά κτίσματα, διατηρητέα ή μη, δημιουργώντας μια νέα εικόνα, μια άλλη φυσιογνωμία στην «καρδιά» της πολύβουης πόλης.

Η προσπάθεια της Πολιτιστικής

Ανάλογη παρέμβαση είχε επιχειρηθεί την περίοδο που η Θεσσαλονίκη ήταν πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης, όταν σχετική μελέτη των Γ. Ζώη και Β. Δήμου - Κατσούφη στόχευε στην ανάδειξη συνολικά 48 κτιρίων στο άξονα της Εγνατίας οδού, τα περισσότερα από τα οποία είναι διατηρητέα και σχεδιασμένα από επώνυμους αρχιτέκτονες της εποχής του μεσοπολέμου. Σε εκείνη την παρέμβαση, που τελικώς δεν ολοκληρώθηκε αφού συμπεριέλαβε σαφώς λιγότερα κτίρια, επιλέχτηκε η λύση των τολμηρών χρωματικών εναλλαγών («με τα ισόγεια να χρωματίζονται σε πιο σκούρους τόνους, για να δημιουργήσουν μια ισχυρή βάση και να διαφοροποιήσουν τη ζώνη των καταστημάτων», όπως αναφέρει η παρουσίαση της μελέτης στην έκδοση «Μετασχηματισμοί του αστικού τοπίου», που περιλαμβάνει τις αρχιτεκτονικές μελέτες και έργα του ΟΠΠΕΘ '97).

Συγχρόνως, όπως επισημαίνεται, η επέμβαση αντιμετωπίζει τις φθορές των όψεων (γκρεμισμένα στηθαία, αποκολλημένα τμήματα αρχιτεκτονικών και διακοσμητικών στοιχείων, αποκολλημένα επιχρίσματα, σπασμένα τζάμια, φθαρμένα παραθυρόφυλλα κ.λπ.) και τις αυθαίρετες επεμβάσεις (κλείσιμο ανοιγμάτων, υποδιαιρέσεις ανοιγμάτων, επιγραφές, πινακίδες, διαφημίσεις, κλιματιστικές μονάδες αμφίβολης αισθητικής και κακής ποιότητας στοιχεία αστικού εξοπλισμού, διακόσμου, σημάνσεων κ.λπ.).

Οπως εξηγεί αρχιτέκτονας που μετείχε ενεργά στα πρότζεκτ της Πολιτιστικής, είχε σημειωθεί και τότε έντονη αντίδραση από τους ιδιοκτήτες των κτιρίων, καθώς η γενικότερη τάση είναι η εγκατάλειψη και η σταδιακή κατάρρευσή τους: «Περιμέναμε ότι θα χαρούν, αφού η ανάδειξη των προσόψεων έγινε με επιδοτήσεις της Πολιτιστικής. Η παρέμβαση έγινε τελικά σε πιο λίγα κτίρια από τα αρχικώς προβλεφθέντα, ενώ αργότερα ακολούθησαν εφιαλτικές επεμβάσεις, προσθήκες ορόφων, αφού επιτήδειοι βρήκαν μια νομική ερμηνεία που επέτρεψε αυτές τις επεμβάσεις».

Ενιαία αντιμετώπιση

«Στην κακή εμφάνιση αυτών των κτισμάτων πρέπει να προστεθούν όλο το σύστημα των υπέργειων δικτύων, της ΔΕΗ, του ΟΥΘ και του ΟΤΕ, με τους στύλους, τις καλωδιώσεις και τις υδραυλικές εγκαταστάσεις που προστέθηκαν στα κτίρια εκ των υστέρων, ο κακός ή ανύπαρκτος δημόσιος φωτισμός, η κακή κατάσταση των πεζοδρομίων που είναι διαρκώς κατειλημμένα από εμπορεύματα, μηχανάκια, σκουπίδια, κάδους απορριμμάτων κ.λπ., η υποτυπώδης δενδροφύτευση, οι αντιαισθητικές μπάρες για την παρεμπόδιση της στάθμευσης, καθώς και τα κακοτοποθετημένα περίπτερα». Ετσι περιγράφεται η κατάσταση το 1997. Πόσο πολύ όμως έχει αλλάξει η εικόνα σήμερα;

«Καθόλου», απαντούν ειδικοί, που κάνουν λόγο για ένα μοναδικό αρχιτεκτονικό πλούτο, που θα πρέπει επιτέλους να αναδειχτεί με φροντίδα της Πολιτείας, που θα πρέπει επιτέλους να δώσει κίνητρα στους ιδιοκτήτες.

«Από τα κτίρια που υπάρχουν κατά μήκος της οδού Εγνατία, ένα 30% με 40% είναι μεσοπολεμικά κτίρια με εκλεκτικιστικά χαρακτηριστικά και με διάφορες αρχιτεκτονικές επιρροές. Είναι εξαιρετικά σωστή η ιδέα να τα αντιμετωπίσει κανείς ενιαία, όχι μόνο προς την κατεύθυνση της ολικής αποκατάστασής τους, αλλά και με πιο ήπιες παρεμβάσεις, όπως η βαφή τους με ήπιους χρωματισμούς (για μένα είναι λάθος η τάση χρωματισμού με πολύ έντονα χρώματα) και ίσως αποκαθήλωση των πινακίδων, πολλές από τις οποίες είναι αντιαισθητικές. Ολα αυτά απαιτούν μια μικρής έκτασης μελέτη, αλλά το βασικότερο είναι η χρηματοδότηση, η οποία θα πρέπει να είναι κρατική, καθώς δε θεωρώ ότι οι ιδιώτες θα μπουν σε μια τέτοια διαδικασία», τονίζει ο πρόεδρος του Τμήματος Αρχιτεκτόνων της Πολυτεχνικής Σχολής Θεσσαλονίκης, Νίκος Καλογήρου.

Οπως επισημαίνει ο ίδιος, «μπορεί αρκετά από τα κτίρια αυτά να μην είναι διατηρητέα, μπορούν ωστόσο, να αλλάξουν τη φυσιογνωμία μιας πόλης. Σ' αυτό το πλαίσιο, ένα ενιαίο πρόγραμμα ανάδειξης της μεσοπολεμικής πολυκατοικίας είναι απαραίτητο. Αλλωστε, τέτοιου είδους κτίρια υπάρχουν και σε άλλες οδούς της πόλης, όπως, για παράδειγμα, στη Βενιζέλου, τη Δραγούμη, την Κομνηνών».

Κίνητρα

«Η Πολιτεία οφείλει να διατηρήσει την αρχιτεκτονική κληρονομιά της χώρας. Σε μια πόλη με τέτοια Ιστορία χιλιάδων χρόνων, όπως η Θεσσαλονίκη, όπου υπάρχουν εκπληκτικά οικοδομήματα που μαρτυρούν με τον καλύτερο τρόπο αυτήν την αρχιτεκτονική κληρονομιά, θα πρέπει να παρέχουμε οικονομικά κίνητρα, ούτως ώστε να αναδειχτεί αυτός ο πλούτος. Με τη σημερινή πρακτική, σε ένα διατηρητέο καταφέρνουμε να κρατήσουμε μόνον την πρόσοψη. Κατά την άποψή μου, όμως, δεν μπορεί να διατηρείται η όψη και από πάνω της να προστίθενται ολόκληροι όροφοι. Το κτίριο θα πρέπει να διατηρείται με την αρχική του μορφή»,τονίζει ο πρόεδρος του ΤΕΕ, Τάσος Κονακλίδης. Σύμφωνα, πάντως, με τον ίδιο, ο ιδιοκτήτης δεν μπορεί μονίμως να ζημιώνεται. «Πρέπει να θεσπιστούν κίνητρα. Υπάρχουν εκπληκτικά παραδείγματα στο εξωτερικό, αλλά και στην Ελλάδα. Στα Χανιά, για παράδειγμα, υπάρχει μια περιοχή που διατηρήθηκε αναλλοίωτη. Σίγουρα εκεί δόθηκαν κάποια κίνητρα. Απλώς, στην Εγνατία, τα οικονομικά κίνητρα που θα πρέπει να δοθούν θα είναι πολύ πιο υψηλά», εξηγεί.

ΠΗΓΗ: εφημερίδα ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ