Η χωριατοπούλα από το Γκουαντάναμο

Για όσους ξαφνιάζονται με αυτό τον τίτλο του σημερινού μας σημειώματος υπάρχει μια εξήγηση: είναι η μετάφραση του πασίγνωστου τραγουδιού «Guantanamera», που καθιερώθηκε παγκοσμίως από τον Πιτ Σίνγκερ τη δεκαετία του '60.

Αυτό το τραγούδι σε στίχους του μεγάλου Κουβανού επαναστάτη Χοσέ Μαρτί, που επενδύθηκαν σε μια αδέσποτη λαϊκή μελωδία, δεν έχει τίποτα το επαναστατικό και πουθενά δεν μιλάει ούτε για όπλα ούτε για επανάσταση. Απλά είναι ο έρωτας ενός νεαρού για την αντίστοιχη «Βλάχα βλαχοπούλα» από το Γκουαντάναμο. Την πληροφορία αυτή την έμαθα τυχαία. Με εντυπωσίασε το γεγονός πως το απάνθρωπο κάτεργο στην παράνομη αμερικανική βάση Γκουαντάναμο εγκαταστάθηκε στον χώρο της ποίησης.

Και μια και το έφερε το τραγούδι, να μιλήσουμε λίγο για την Κούβα, μια και βρίσκεται ξανά στην επικαιρότητα μετά την απελευθέρωση των αντιφρονούντων, πράξη αξιέπαινη και θαρραλέα, δεδομένου ότι κάποιοι από τους αντιφρονούντες έπαιρναν χρήματα από τη CIA. Μετά τις 723 προσπάθειες δολοφονίας εναντίον του Κάστρο, μια στρατιωτική επέμβαση στον Κόλπο των Χοίρων και δεκάδες θανατηφόρες τρομοκρατικές πράξεις, οι ΗΠΑ εξακολουθούν να δραστηριοποιούνται για την ανατροπή της κουβανέζικης επανάστασης. Η CIA δεν δραστηριοποιείται με την παλιά της μορφή. Εχει δημιουργήσει έναν καινούργιο οργανισμό (NED) και, σε αντίθεση με τη CIA, που είχε ειδικευτεί στα πραξικοπήματα και τις δολοφονίες, αυτός ο οργανισμός δρα πολιτικά με σκοπό να καθιερώσει το αμερικανικό μοντέλο διακυβέρνησης δημιουργώντας κυβερνήσεις-μαριονέτες. Είναι ιδιαίτερα δραστήριος στις χώρες της πρώην ΕΣΣΔ, στην Ανατολική Ευρώπη, τα Βαλκάνια και τις χώρες της Λατινικής Αμερικής.

Τα χρήματα που διαθέτουν είναι περισσότερα από αυτά της εξωτερικής βοήθειας των ΗΠΑ. Αγοράζουν εφημερίδες, ραδιόφωνα, τηλεοπτικούς σταθμούς που ήδη υπάρχουν, χρηματοδοτούν κόμματα ή ενισχύουν την αντιπολίτευση στις χώρες που το καθεστώς δεν τους αρέσει. Αυτό έκαναν και στην Κούβα και ενίσχυσαν διεθνώς κάθε αντικαστρική καμπάνια. Τελικά τι είναι η Κούβα; Μια επιτυχημένη επανάσταση; Μια δικτατορία σοβιετικού τύπου; Είναι ο Κάστρο ένας δικτάτορας που ανήκει στην κλασική οικογένεια δικτατόρων της Λατινικής Αμερικής; Σε αυτά τα ερωτήματα αναλαμβάνει να μας απαντήσει ένας κινηματογραφιστής, ο περίφημος Ολιβερ Στόουν στην ταινία του για τον Κάστρο. Τριάντα και πλέον ώρες κινηματογραφικού υλικού απέδωσαν δύο ταινίες. Και ο Φιντέλ έρχεται σπίτι και μοιάζει να απαντάει και στις δικές σου ερωτήσεις. Ο Στόουν έκανε όλες τις δυνατές ερωτήσεις και συχνά έπαιζε τον δικηγόρο του διαβόλου. Ο Κάστρο με άνεση και παρρησία έδωσε πειστικές απαντήσεις σε όλα, γνωρίζοντας απίστευτες λεπτομέρειες για τη χώρα του αλλά έδειξε και πλήρη ενημέρωση για τα τεκταινόμενα στον κόσμο. Πέντε χρόνια μετά, ο Ιγκνάσιο Ραμονέ είχε πάρει μια «συνέντευξη» από τον Φιντέλ που κράτησε εκατό ώρες. Οχι συνεχόμενες βέβαια. Αποτέλεσμα, ένα ογκώδες βιβλίο που είναι μια ανάλυση βάθους της Ιστορίας και της Επανάστασης στην Κούβα αλλά και μια «ακτινογραφία» της προσωπικότητάς του. Το βιβλίο κυκλοφορεί και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πατάκη. Και τα δύο αυτά ντοκουμέντα συμπίπτουν στα συμπεράσματά τους. Ο Κάστρο είναι ένας φιλόσοφος, ένας πνευματικός πατέρας που επιβάλλεται με το κύρος του, την πείρα του και την πολιτική του δεξιοτεχνία. Δεν είναι πρόεδρος της Δημοκρατίας, δεν είναι πρωθυπουργός και η διοικητική του δύναμη δεν είναι μεγαλύτερη από αυτή των άλλων αξιωματούχων του κράτους. Το επίσημο αξίωμά του είναι πρόεδρος του υπουργικού συμβουλίου. Και η προσωπολατρία είναι ανύπαρκτη. Δεν υπάρχει επίσημο πορτρέτο, άγαλμα, δρόμος ή πάρκο που να φέρει το όνομά του, όπως και δεν υπάρχει για κανέναν άλλο ζώντα πρωτεργάτη της κουβανέζικης επανάστασης.

Στις δεκαετίες του '60 και του '70 η Κούβα, στο πλαίσιο των διεθνών υποχρεώσεών της, παρά τη φτώχεια της, βοήθησε αντάρτικα κινήματα τόσο στην Κεντρική και Λατινική Αμερική όσο και στην Αφρική. Στην ουσία ήταν η σύγκρουση με τον ιμπεριαλισμό των ΗΠΑ και τα ανδρείκελά τους σε διαφορετικές σκακιέρες. Και στην Αγκόλα είχε και μία νίκη. Τα στρατεύματα της ρατσιστικής Νοτιοαφρικανικής Ενωσης αποσύρθηκαν, πράγμα που επιτάχυνε την πτώση του ρατσιστικού καθεστώτος. Αλλά το πιο σημαντικό κατόρθωμα της κουβανέζικης επανάστασης είναι πως επέζησε μέσα στην πολιορκία και το εμπάργκο των ΗΠΑ. Καταπολέμησε τον αναλφαβητισμό, δημιούργησε δωρεάν υψηλή παιδεία για όλους και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη εφ' όρου ζωής. Η κοινωνική δικαιοσύνη είναι κεκτημένη. Ο Τσε έλεγε πως η επανάσταση είναι αγάπη για τον άνθρωπο. Και η Κούβα το απέδειξε. Και οι ελευθερίες; Αυτό είναι ένα θέμα που θα το θίξουμε μια άλλη φορά.

Του Περικλή Κοροβέση από την Ελευθεροτυπία