Σκέψεις γύρω από τη βία...

του Δημήτρη Σαραντάκου

Πριν από ένα χρόνο δημοσιεύθηκε στο «Εμπρός» σημείωμά μου με τον τίτλο «Είναι η βία η μαμή της Ιστορίας;», που από κάποιους θεωρήθηκε περίπου βλάσφημο, αφού δεν αποδεχόταν ως θέσφατο κάτι που είχε πει ο γέρο Κάρολος (άσε που έκανα λάθος και απέδωσα τη ρήση όχι στο Μαρξ αλλά στον Έγκελς).

Το ζήτημα είναι τι ορίζουμε ως βία; Γιατί βία είναι οι χουλιγκανισμοί στα γήπεδα, βία είναι και οι καταστροφές που προκάλεσαν οι νεαροί που διαμαρτυρήθηκαν για τη δολοφονία του Αλέξη, βία αποτελούν τα φαινόμενα του προπηλακισμού και των χειροδικιών κατά επιφανών εκπροσώπων του πολιτικού συστήματος, που πολλαπλασιάζονται τελευταία.
Όλα αυτά όμως τα βίαια φαινόμενα, όσο και αν τα υπερτονίζουν τα εξωνημένα Μέσα Μαζικού Εκμαυλισμού, είναι παράγωγα και όχι γενεσιουργά στοιχεία. Γενεσιουργός πηγή της βίας είναι η νόμιμη βία που ασκεί το εκάστοτε κράτος. Άλλωστε ο Μαξ Βέμπερ, αν δεν κάνω λάθος, είπε πως το κράτος έχει το μονοπώλιο της βίας. Στην περιοχή της βίας κάθε εξουσία είναι έτοιμη να δίνει μάχες, συνήθως εύκολες γι’ αυτήν, και συχνά να κερδίζει. Η βία είναι το δικό της γήπεδο.
Η κρατική βία είναι υπόκωφη, αθόρυβη και αόρατη, ειδικότερα δε στις μέρες που περνάμε, που η πατρίδα μας έπαψε να είναι ανεξάρτητη και έχει υποδουλωθεί σε ξένα κέντρα οικονομικής εξουσίας, η κρατική βία μπορεί να γίνει εξαιρετικά επικίνδυνη, γιατί αποσκοπεί στην ανεμπόδιστη εφαρμογή των επιταγών της παγκοσμιοποίησης, στην εξαθλίωση των μισθωτών και των μικρών και μεσαίων επαγγελματιών και στον εκφοβισμό της κοινωνίας.

Ο μόνο δρόμος αντίστασης σ’ αυτήν τη βία είναι η άρνησή της. Να μη μπούμε στη λογική της και να μην παίξουμε το παιχνίδι αυτών που την ασκούν. Αυτό το έχουν κατανοήσει με αξιοθαύμαστη ωριμότητα οι αγανακτισμένοι, που ένα μήνα τώρα κατακλύζουν το Σύνταγμα και άλλες πλατείες των πόλεων της πατρίδας μας.

Και η αποφυγή της βίας από μέρους των αγανακτισμένων είναι κάτι που ανησυχεί και τρομάζει τους κρατούντες, γιατί κατανοούν πως είναι ανίσχυροι απέναντί της, αφού τα όπλα τους, η οργάνωσή τους, ο σχεδιασμός τους μένουν χωρίς αντικείμενο, άρα τους είναι άχρηστα. Στηρίζονται στη βία και τρομάζουν μπροστά στην άρνησή της.
Πολύ θα θέλανε, οι κρατούντες, να μετακυλιστεί η αντιπαράθεση με τους αγανακτισμένους στην περιοχή της βίας, όπως έγινε τότε με αφορμή τη δολοφονία του Αλέξη, και ανησυχούν που αυτό τώρα δε γίνεται. Δεν είχαν προβλέψει αυτή την ιδιότυπη αντιπαράθεση: από τη μια μεριά εκατοντάδων πάνοπλων αστυνομικών, με κράνη, ασπίδες, που τους προστατεύουν ειδικοί χαλύβδινοι φράκτες και ειδικά συρματοπλέγματα, και από την άλλη δεκάδων χιλιάδων πολιτών, που άοπλοι και ήρεμοι συζητούν, τραγουδούν ή χορεύουν, με την παρουσία των οικογενειών τους και των παιδιών τους.
Ανεξαρτήτως του πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα, το αναμφισβήτητο γεγονός είναι πως το πολιτικό σύστημα που στηριζόταν στο δικομματισμό, έχει απαξιωθεί πλήρως και κοντά του έχει ευτελιστεί και ο ρόλος των Μ.Μ.Ε.. Η επίδραση των συνεχιζόμενων επί ένα μήνα συγκεντρώσεων έχει επηρεάσει την πολιτική ατμόσφαιρα. Αργά η γρήγορα, πάρει δεν πάρει ψήφο εμπιστοσύνης, η κυβέρνηση θα αναγκαστεί να προσφύγει στις εκλογές, στις οποίες, να μου το θυμάστε, και τα δύο λεγόμενα κόμματα εξουσίας θα καταποντιστούν και νέες πολιτικές δυνάμεις θα εμφανιστούν.
Δεν ξέρω γιατί, αλλά η συμπεριφορά τους μου θυμίζει το ποίημα του Καβάφη «Οι Τρώες», που λέει:

«Είν’ οι προσπάθειές μας των συφοριασμένων,
είν’ οι προσπάθειές μας σαν των Τρώων
Κομμάτι κατορθώνουμε, κομμάτι
παίρνουμ’ απάνω μας κι αρχίζουμε
να ‘χουμε θάρρος και καλές ελπίδες.
…………………
Είναι οι προσπάθειές μας σαν των Τρώων.
Θαρρούμε πως με απόφαση και τόλμη,
θ’ αλλάξουμε της τύχης την καταφορά
κι έξω στεκόμεθα ν’ αγωνιστούμε.
…………………
Όμως η πτώσις μας είναι βεβαία. Επάνω
στα τείχη άρχισεν ήδη ο θρήνος …»