Ο Πειναλέων μαθητής (Μποστ)

του Νίκου Σαραντάκου

Το σκίτσο αυτό του Μποστ δημοσιεύτηκε στη Μακεδονία στις 9 Οκτωβρίου 1960 και φαντάζει περίεργα επίκαιρο με τη σημερινή οικονομική κρίση. Είναι πάντως ένα από τα σχετικά σπάνια σκίτσα του Μποστ όπου δεν γίνεται σχεδόν καμιά αναφορά σε συμβάντα της πολιτικής μικροεπικαιρότητας. Κυριαρχεί, αντίθετα, το διαχρονικό πρόβλημα του κόστους ζωής. Ο Πειναλέων είναι μαθητής κι έχει να λύσει ένα «αγορανομικό πρόβλημα ανωτέρων μαθηματικών», που ξεκινάει όπως συνηθίζεται στα σχολικά βιβλία, με έναν μισθωτό που παίρνει τόσα το μήνα και ξοδεύει τόσα για το ένα και τόσα για το άλλο -τέτοια προβλήματα είχαν και τα δικά μας βιβλία αριθμητικής (Εργάτης εργάζεται με ημερομίσθιο 63 δραχμών, θυμάμαι), τέτοια έχουν και τα βιβλία των παιδιών μου, μόνο που εδώ στο πρόβλημα του Μποστ η κατάληξη είναι διαφορετική: αφού παίρνει 2000 και ξοδεύει περισσότερα, πότε θα πεθάνει; Ο Πειναλέων κάνει τη σούμα και βγάζει αποτέλεσμα Δεκέμβριο.

Αυστηρή η μαμα-Ελλάς διορθώνει τα μαθηματικά λάθη του Πειναλέοντα: δεν θα πεθάνει Δεκέμβριο ο υπάλληλος αλλά νωρίτερα, εκτός βέβαια κι αν έχει τίποτα τυχερά από συνεδριάσεις συμβουλίων, οπότε είναι αθάνατος! (Βλέπουμε δηλαδή ότι κακοδαιμονία στη δημόσια διοίκηση υπήρχε και πριν το 1967· δεν άρχισαν όλα τα δεινά από τότε που ανέλαβε την κυβέρνηση της χώρας ο Σύριζα το 1974).

Οι απόφοιτοι της «Μεγάλης του Μποστ σχολής», όπως ο καθηγητής Γιώργος Σαρηγιάννης (που το εξαιρετικό άρθρο του πρέπει κάποτε να παρουσιαστεί εδώ με τα κατάλληλα λινκ) θα εντάξουν το σκίτσο αυτό στη διδακτέα ύλη των μαθηματικών.

Βέβαια, οι τιμές των αγαθών στον μαυροπίνακα δεν πρέπει να αποτυπώνουν την πραγματικότητα της εποχής, εκτός ίσως από το κρέας και τις πατάτες, και έτσι κι αλλιώς από ένα σημείο και μετά ο Μποστ παρασέρνεται και έχει όλες τις δαπάνες να τελειώνουν σε -ισμός (οι μελετητές της μποστικής γλώσσας θα έχουν ίσως προσέξει ότι ο Μποστ αγαπάει να πλάθει νέες λέξεις σε -ισμός όπως εδώ τα εγγραφισμός, επαρχισμός, συνολισμός). Η αναφορά στους σεισμούς έχει να κάνει με έκτακτες εισφορές ή φόρους που επιβάλλονταν για την εξεύρεση πόρων για τους σεισμοπαθείς ενώ ο «βόρειος επαρχισμός» είναι ο έρανος υπέρ βορείων επαρχιών.

Το κείμενο της μπορντούρας:

Πειναλέων δεν προσέχεις
και τον νουν αλλού τον έχεις
κάνεις βιαστικάς αθροίσεις
κι άλλ’ αντ’ άλλων βρίσκεις λύσεις
βάζεις 12 το λάδη, το βούτηρον εξήκοντα
ενώ έχω επισήμως 45 κι εβδομήκοντα
το μυαλό σου είνε στο πέζειν κε εις τας πεζοδρομίας
και δεν μελετάς τας τιμάς της αγορανομίας
Το βιβλίον αφτό είνε χρήσιμον και βολικόν
συντασομένου υπό ενγκεφάλων μαθηματικών
Κι εκτός που δεν θ’ απασχολής την σεβαστήν σου μητέρα
Με το βιβλίον αφτό η ζωή γίνεται ευκολοτέρα.

Μια και το σκίτσο δεν έχει πολλούς υπαινιγμούς στην πολιτική επικαιρότητα του 1960, ας προσθέσω ένα στοιχείο της μποστικής ιστοριογραφίας που πρόσφατα ήρθε στην επιφάνεια. Την προηγούμενη εβδομάδα, που συζητήσαμε το Φεστιβάλ Ελαφρού Φαγητού, μιλώντας για την καταγωγή του ονόματος Πειναλέων, που αρχικά ήταν όνομα σε κορδέλα ναυτικού καπέλου, άρα όνομα πλοίου, είχα πει ότι δεν αποκλείεται ο Μποστ να εμπνεύστηκε το «Πειναλέων» από το Λέων, ένα από τα τέσσερα «θηρία» του ελληνικού στόλου. Σε συζήτηση με τον Κώστα Μποσταντζόγλου, προέκυψε πως η υποψία μου έχει βάση, αν σκεφτούμε πως ο Μποστ υπηρέτησε τη θητεία του στο Ναυτικό, και μάλιστα στο αντιτορπιλικό Λέων, στον Πόρο!

Βέβαια, ο Λέων του Μποστ δεν είναι ο ίδιος με τον μεταπολεμικό Λέοντα -πρόκειται για άλλο πλοίο, που κι αυτό έχει μια μικρή ιστορία, το πολύνεκρο ατύχημα τα Χριστούγεννα του 1921 στο λιμάνι του Πειραιά, αλλά πάντως είναι Λέων κι αυτός (δεν ισχύει εδώ το ‘ένας αλλά Λέων’!) και βρίσκεται και στην αφετηρία του ονόματος του Πειναλέοντα!

ΠΗΓΗ:  www.sarantakos.wordpress.com