Μια συνάντηση στο Νησί των Σκύλων (Μποστ)

του Νίκου Σαραντάκου

Από τις γελοιογραφίες μπορεί κανείς να μελετήσει την πρόσφατη ιστορία, κι αυτό το θέμα το παρουσιάζουμε συχνά στο ιστολόγιο, συνήθως με γελοιογραφίες του Μποστ. Ο λόγος που επιμένω στον Μποστ δεν είναι μόνο η προσωπική προτίμηση στο χιούμορ του, αλλά επίσης ότι οι γελοιογραφίες του συχνά είναι πολυθεματικές, οπότε με μία γελοιογραφία θίγονται τρία ή τέσσερα θέματα, που αλλιώς θα χρειαζόμασταν πολλά σκίτσα για να τα θίξουμε. Αυτό συμβαίνει και στη σημερινή γελοιογραφία, που παρουσιάζει μια (φανταστική) συνάντηση στο Νησί των Σκύλων, μια συνάντηση ανάμεσα σε δυο θλιμμένους ανθρώπους, έναν πρωθυπουργό που μόλις είχε ανατραπεί από πραξικόπημα και βρισκόταν εξόριστος σε ένα ξερονήσι, και μια πριγκίπισσα που ο μονάρχης σύζυγός της την είχε χωρίσει επειδή δεν μπορούσε, ή έτσι είπαν, να του χαρίσει διάδοχο.

Η συνάντηση βέβαια δεν έγινε ποτέ, γιατί το κότερο της Σοράγιας (αυτή ήταν η πριγκίπισσα) έκανε κρουαζιέρα στα νησιά του Αιγαίου, και δεν έφτασε μέχρι τα Πριγκιπονήσια, που σε ένα από αυτά, ήταν εξόριστος περιμένοντας να δικαστεί ο Αντνάν Μεντερές (αυτός ήταν ο πρωθυπουργός). Ωστόσο, ο Μποστ θέλησε να συναντηθούν κι έτσι γελοιογραφική αδεία σας παρουσιάζω τη συνάντησή τους:

Το σκίτσο δημοσιεύτηκε στις 6 Ιουνίου 1960 στη Μακεδονία (με την οποία συνεργάστηκε ο Μποστ από την αρχή και σχεδόν ως το τέλος του 1960). Το σκίτσο συνταιριάζει ένα μεγάλο γεγονός της διεθνούς επικαιρότητας, την ανατροπή και σύλληψη του Τούρκου πρωθυπουργού Αντνάν Μεντερές ύστερα από πραξικόπημα του στρατού στις 27 Μαΐου, και ένα επίσης μεγάλο γεγονός, όμως της εσωτερικής κοσμικής ζωής, την επίσκεψη της Σοράγιας, τέως αυτοκράτειρας της Περσίας, στην Ελλάδα και την κρουαζιέρα της στα ελληνικά νησιά.

Μετά το πραξικόπημα, ο Μεντερές και οι υπουργοί του μεταφέρθηκαν στο νησί Γιασί αντά (Πλάτη στα ελληνικά), που είχε ονομαστεί και Νησί των Σκύλων επειδή παλιότερα είχαν μεταφερθεί εκεί τα αδέσποτα σκυλιά της Κωνσταντινούπολης για να ψοφήσουν. Ο Μεντερές ήταν προγραμματισμένο να επισκεφτεί επίσημα την Αθήνα στα τέλη Μαΐου αλλά το πραξικόπημα ματαίωσε φυσικά την επίσκεψη. Η ελληνική αντιπολίτευση παραλλήλιζε το διεφθαρμένο καθεστώς Μεντερές με το καθεστώς Καραμανλή, και συχνά έκαναν λόγο για Ερέδες (της ΕΡΕ) και Μεντερέδες ή άλλα παρόμοια λογοπαίγνια.

Γελοιογραφική αδεία, η Σοράγια, που έμενε στο Ατενέ Παλάς και έκανε κρουαζιέρα στα ελληνικά νησιά με το κότερο του εφοπλιστή Γαρουφαλίδη, επισκέπτεται και το ξερονήσι των κρατουμένων. Η απορία της αν είναι αλβανικά τα νησιά, είναι υπαινιγμός για ιταλική έκθεση προς το ΝΑΤΟ που είχε διαρρεύσει εκείνες τις μέρες και που παρουσίαζε την Ήπειρο να κατοικείται από Αλβανούς. Τα συνεχή λογοπαίγνια για χάλυβα και Κρουπ παραπέμπουν σε μια τεράστια επένδυση της Κρουπ στην τουρκική χαλυβουργία που είχε κάνει μεγάλη εντύπωση, ενώ τα κανόνια παραπέμπουν στις συνεχείς απειλές για χρεοκοπία της Τουρκίας επί Μεντερές. Η μουσική “καλύψο” μπήκε φυσικά για να κάνει το λογοπαίγνιο (χαλύψω!).

Ο Μποστ, που ήταν Κωνσταντινουπολίτης και είχε άχτι τον Μεντερές λόγω της εμπλοκής του τελευταίου στα Σεπτεμβριανά κατά των Ρωμιών της Πόλης το 1955, βάζει και φράσεις σε (σωστά) τούρκικα: ο πρώτος από αριστερά κρατούμενος ρωτάει «Γιατί δεν έρχεται και ο Καραμανλής;» (εννοώντας ότι κι αυτός βαρύνεται με σκάνδαλα), ενώ ο δεύτερος: «Η Σοράγια ήρθε μαζί με τη Νικολούδη» (παλιά της συμμαθήτρια, με την οποία συνταξίδευε).

Κατά το πραξικόπημα, ο στρατός έπιασε την πολιτική ηγεσία περίπου στον ύπνο, παρόλο που η κατάσταση ήταν έκρυθμη όλη την προηγούμενη περίοδο. Κατά τη σύλληψη των υπουργών άλλος κρυβόταν πίσω από τον νιπτήρα του λουτρού και άλλος μέσα σε πορτ-μπαγκάζ, λεπτομέρειες που με χαρά άφησε να διαρρεύσουν η χούντα μόλις πήρε την εξουσία, κι αυτό ακριβώς σατιρίζει το κείμενο της μπορντούρας που επίσης παρωδεί τα κλισέ των εφημερίδων για τη θλιμμένη πριγκίπισσα.

Θλιμένη αφτοκράτηρα Σοράγια Εσφαντάρι
θλιμένον με τσιμπήσανε χαρίεντες φαντάροι
κε συνελήφθησαν πολοί βρίσκων κλειστής της θύρος
εις το θλιμένον πορτ μπαγκάζ κε κάτοθεν λουτήρος
θλιμένους μας μετέφεραν στας φυλακάς της Πόλεως
επιτυχών η άλωσις της Κωνσταντινουπόλεως
κε συνελήφθην όπισθεν των θάμνων ο καϋμένος
μη φέρων αντιστάσεως, σταθείς μαρμαρωμένος.

Στο ιστολόγιο έχουμε παρουσιάσει άλλο ένα σκίτσο του Μποστ για τον Μεντερές -εκεί υπάρχουν και λίγο περισσότερα στοιχεία για τη ζωή του. Πέρασε από δίκη, καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε με απαγχονισμό το 1961.  Έχουμε παρουσιάσει και άλλο ένα σκίτσο για την Σοράγια, την οποία ο τύπος αρεσκόταν να αποκαλεί “θλιμμένη πριγκίπισσα” αν και μετά την επίσκεψή της στην Ελλάδα οι ελληνικές εφημερίδες θέλησαν να την παρουσιάσουν ως χαρούμενη πριγκίπισσα.

Πριν κλείσω, μια υποσημείωση. Ο Μποστ αποκαλεί “Νησί των Σκύλων” το Yassiada (την Πλάτη), και το ίδιο έγραφαν οι ελληνικές εφημερίδες της εποχής, αλλά το επεισόδιο της μεταφοράς χιλιάδων αδέσποτων σκύλων της Πόλης σε νησί για να ψοφήσουν εκεί δεν έγινε με την Πλάτη αλλά με άλλο νησάκι, την Οξειά (Sivriada). Οι αρχές της Κωνσταντινούπολης μετέφεραν εκεί τα σκυλιά το 1911, αλλά αμέσως μετά έγινε ένας μεγάλος σεισμός, που θεωρήθηκε σημάδι της οργής του Θεού για το σκληρό μέτρο, με αποτέλεσμα να τα φέρουν πίσω και να τα αφήσουν και πάλι ελεύθερα στους δρόμους της Πόλης!

ΠΗΓΗ: www.sarantakos.wordpress.com