«Αμπέλι απ'τον πατέρα σου κι ελιές απ'τον παππού σου....»

του Αθανάσιου Θεοδωράκη

Η πραγματική οικονομία έχει την δική της λογική. Ειδικά ο πρωτογενής τομέας, η αγροτική παραγωγή, χρειάζεται σχεδιασμό, επιμονή, μεγάλη υπομονή και σκληρή εργασία. Η επιστροφή στο χωριό μπορεί να είναι επιτυχής όταν υπάρχει έφεση για εργασία, αγάπη για τις καλλιέργειες, τα φυτά, τα δέντρα, τα ζωντανά. Πέρα από την υποχρεωτική και συστηματική εναχόληση με την γραφειοκρατία, απαιτείται άριστος σχεδιασμός, σωστή επιλογή, συνδυασμός των τοπικών χαρακτηριστικών και των απαιτήσεων της αγοράς και συνεχής επαφή με τις υπηρεσίες και τους γεωπόνους. Για την εναχόληση με τις βιολογικές καλλιέργειες απαιτείται ακόμα μεγαλύτερη προσπάθεια.

Η απόφαση για ενασχόληση με την αγροτική παραγωγή, για να μην προκαλέσει απογοητεύσεις στους νέους, χρειάζεται σκέψη. Το προσωπικό, το κοινωνικό και το οικονομικό στοιχείο πρέπει να συνεκτιμηθούν ώστε να βρεθεί η καλύτερη λύση. Ο συνδυασμός αυτών των παραμέτρων μας οδηγεί στο κύριο θέμα της ταραγμένης εποχής μας, στο κοινωνικό ζήτημα, στο πώς θα «κάνουμε χωριό», δηλαδή πώς θα ξαναφτιάξουμε την κοινωνία μας. Το παλιό μοντέλο της ξέφρενης κατανάλωσης και του ατομικισμού απέτυχε, πρέπει τώρα να προτάξουμε το νέο. Στο νέο μοντέλο κοινωνικής συμβίωσης θα κυριαρχεί το μέτρο, η εργασία, η υπομονή, η συνεργασία, η δικαιοσύνη, η ανθρώπινη σχέση, η συμμετοχή στην κοινότητα. Στο νέο μοντέλο θα κυριαρχεί η πραγματική οικονομία, όχι η φούσκα, όχι το αλόγιστο δάνειο, κοκ. Το νέο οικονομικό αλλά και κοινωνικό αίτημα είναι αυτό του μέτρου, της αρμονίας, της κοινότητας, της ανθρωπιάς, αυτό που ταιριάζει στον τόπο μας.

Η γεωργία δεν είναι απλά ένας ακόμα οικονομικός συντελεστής, εμπεριέχει όλα τα στοιχεία που οριοθετούν έναν τρόπο ζωής. Εργασία, συμμετοχή, ταύτιση με τη φύση, άμεση σχέση με τους ανθρώπους, παράδοση, οικογένεια, κοινότητα. Παρά την παντελή έλλειψη κατεύθυνσης και προσανατολισμού των νέων, η γεωργία είναι μια πειστική απάντηση στο σημερινό αδιέξοδο και μια απάντηση στην κρίση, αφού ο αγροτικός τομέας από τη φύση του και την εκτεταμένη παρουσία του στην ενδοχώρα παρουσιάζει πολλά πλεονεκτήματα προσωπικού ή κοινωνικού χαρακτήρα.

Πέρα από τα εμφανή πλεονεκτήματα που συνδέονται με τον τρόπο ζωής κοντά στη φύση, ο αγροτικός τομέας παρουσιάζει υψηλό δείκτη συνέργειας με άλλους κλάδους και τομείς της πραγματικής οικονομίας : μεταποίηση, εξαγωγές, υποδομές, τουρισμός, πολιτισμός, εστίαση, κατανάλωση, κοκ.Όλοι αυτοί οι τομείς συνδέονται με τον αγροτικό χώρο, επηρεάζονται από τις δραστηριότητές του, εξαρτώνται από τις πρώτες ύλες του (δημητριακά, φρούτα, λαχανικά, μέλι, κρέας, γάλα, τυροκομικά, ξυλεία, αλιεύματα, κοκ) και αποτελούν τη βάση για την ανάπτυξη συναφών δραστηριοτήτων και υπηρεσιών. Οι τομείς αυτοί συνολικά συνθέτουν έναν ευρύτερο κύκλο που αποκαλώ «σύστημα αγρο-συνεργειών». Το σύνολο των θέσεων εργασίας αφορά στην ουσία την πραγματική μας οικονομία, ενδιαφέρει όλες σχεδόν τις οικογένειες και είναι διάσπαρτο σε ολόκληρη την επικράτεια.

Η μεγέθυνση αλλά και η νέα σύνθεση του ΑΕΠ θα προέλθει μόνο μέσα από την αύξηση της παραγωγής στους κλάδους της πραγματικής οικονομίας. Γι αυτό είναι απαραίτητο να εμπεδωθεί μια διαφορετική αντίληψη σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη: μια ανάπτυξη βιώσιμη και ποιοτική, με αναζωογόννηση της υπαίθρου, με ενίσχυση της κοινωνικής και οικονομικής συνοχής, με εθνική αλληλεγγύη, με μέτρα ουσιαστικής στήριξης των αγροτών και κίνητρα για κάθε νέο παραγωγό σε τοπικό επίπεδο. Χρειαζόμαστε ένα παραγωγικο-κεντρικό μοντέλο, αντί της σημερινής καταναλωτικής φούσκας εισαγωμένων προϊόντων. Δηλαδή στροφή στην πραγματική οικονομία, στον άνθρωπο και στο προϊόν του κόπου του, με έμφαση στην ποιοτική παραγωγή. Και βεβαίως χρειζόμαστε μια άλλη σχέση ανάμεσα στον παραγωγό και στον καταναλωτή, με πλήρη αξιοποίηση των σύγχρονων συστημάτων προώθησης προϊόντων και κατάλληλων συνεργασιών.

Η έκφραση «Πίσω στο χωριό» (βλ. το ομώνυμο βιβλίο μου από τις εκδόσεις Λιβάνη) εκφράζει όντως μια ανάγκη, αλλά και δεν πρέπει να γίνει μια παγίδα για αφελείς ή ευκαιρία κερδοσκοπίας από επιτήδειους. Η εποχή των πανάκριβων μελετών και της υιοθέτησης εκ μέρους των ελλήνων αγροτών ακατάλληλων μοντέλων καλλιέργειας και εκτροφής ζώων πέρασε και την πληρώσαμε ακριβά. Ξέρουμε πλέον πώς να φυλαχθούμε...(ενδεικτικά: η συστηματική εγκατάλειψη της γης από τους νέους, η υποβάθμιση του αγροτικού επαγγέλματος, η τυφλή επιλογή της κοινοτικής επιδότησης, η μονοκαλλιέργεια, η υποτίμηση των παραδοσιακών μας γεωργικών πρακτικών, η έλλειψη συνεργασίας των παραγωγών και η υπερχρέωση λόγω της αλόγιστης αγοράς μηχανημάτων, το δυσανάλογο κόστος των κτιριακών εγκαταστάσεων, τα εξοντωτικά πρόστιμα λόγω υπέρβασης των ποσοστώσεων στο γάλα,η έλλειψη δημοσίων υποδομών.... κοκ)

Η γενικευμένη οικονομική κρίση και η σκληρή πολιτική της λιτότητας προκαλούν στη χώρα μας πρωτοφανή οικονομική ύφεση, δραματική αύξηση της ανεργίας και κυρίως ανεργίας των νέων. Η μετεγκατάσταση των ενδιαφερομένων στο χωριό, στην επαρχία και η ένταξή τους στην αγροτική παραγωγή και στο ευρύτερο σύστημα των «αγρο-συνεργειών» με οργανωμένο τρόπο, τεχνικο-επιστημονική υποστήριξη, διοικητική υποβοήθηση και κίνητρα θα δώσει διέξοδο και εργασία σε όσους το επιθυμούν και παράλληλα θα αυξήσει την εθνική παραγωγή, μειώνοντας τις εισαγωγές και αυξάνοντας τις εξαγωγές. Αλλά αυτό όμως πρέπει να γίνει με σχέδιο, με στόχους και με συμμετοχή των ίδιων των παραγωγών: μόνο η συνειδητή συμμετοχή τους, ατομική αλλά και συλλογική, θα διασφαλίσει μια νέα προοπτική.

Επιστροφή στο χωριό λοιπόν.... Ενα χωριό σύγχρονο, όπου παρά τις μεγάλες κια υπαρκτές δυσκολίες της απομόνωσης για όσους έζησαν στην πόλη, η πρόσβαση και η επικοινωνία είναι πλέον εύκολη, ειδικά με τη χρήση των νέων τεχνολογιών, οι υποδομές λειτουργικές, η ποιότητα ζωής καλύτερη σε σχέση με το δράμα των πόλεων, η καθημερινότητα ανθρώπινη. Ενα χωριό όμως που παράγει, που αποτελεί οργανωμένη κοινωνία αλληλεγγύης, ενεργό τοπική κοινότητα, που ζει μέσα από την ουσιαστική συνεργασία των ανθρώπων, των παραγωγών, των βιοτεχνών, του εμπορίου, των τουριστικών επιχειρήσεων και των καταναλωτών. Ένα χωριό, που στηρίζει συνειδητά και συστηματικά τα τοπικά μας προϊόντα, που εκπέμπει ποιότητα σχέσεων, κοινωνική ανταπόκριση και ενισχύει την ευημερία του ατόμου μέσα από την ασφάλεια, την ευχαρίστηση της συμμετοχής του στην κοινότητα.

Για την προώθηση του νέου συστήματος των «αγρο-συνεργειών» απαιτείται ριζικός επανασχεδιασμός των δημοσίων πολιτικών, επανεξέταση των κοινοτικών και εθνικών επιδοτήσεων, αναθεώρηση της τεχνικής εκπαίδευσης, σύνδεση της παραγωγής με την εγχώρια και τη διεθνή αγορά, εθνική πολιτική γης. Το νέο παραγωγικό μοντέλο θα είναι αγρο-κεντρικό, δυναμικό, ποιοτικό, εξωστρεφές. Κι αυτό σημαίνει εργασία, επενδύσεις, συνέργειες, ώστε να υπάρξει ισχυρή οικονομική ανάκαμψη, αμοιβαίο όφελος και ανάδειξη του εκπληκτικού εθνικού δυναμικού μέσα από μια πραγματικά βιώσιμη ανάπτυξη.

Η προώθηση του οικονομικού μοντέλου των αγρο-συνεργειών συνεπάγεται ανατροπή του σημερινού υπερσυγκεντρωτικού κράτους, αφού η υιοθέτησή του θα επιφέρει ουσιαστική αποκέντρωση των οικονομικών δραστηριοτήτων, ριζική αναδιοργάνωση της διοίκησης με επίκεντρο την περιφέρεια, αναθεώρηση των δημοσίων πολιτικών ώστε να λάβουν επιτέλους υπόψη τους την βαθιά κρίση. Κι ακόμα μεγάλης κλίμακας οργανωμένη μετεγκατάσταση των ενδιαφερομένων ανέργων από την πρωτεύουσα και τις άλλες μεγάλες πόλεις στην ύπαιθρο, ενίσχυση της μικρής αγροτικής επιχειρηματικότητας με νέα εργαλεία (π.χ. μικρο-δάνεια μηδενικού επιτοκίου) και γενικότερα συνεκτικές προσπάθειες για διασφάλιση της επιβίωσης του πληθυσμού σε εποχή κρίσης και αυξανόμενης φτώχειας και δημιουργίας με αυτόν τον τρόπο ισχυρών προϋποθέσεων προκοπής της ενδοχώρας.

Ο κόσμος που ζούμε είναι ασταθής, οι ισορροπίες που γνωρίζαμε έχουν αλλάξει, τα μέλλον θα εξαρτηθεί εν πολλοίς από τις δικές μας ενέργειες. Να δούμε άμεσα πού μπορούμε καλύτερα, ποιά είναι τα εθνικά συγκριτικά μας πλεονεκτήματα, πώς θα δράσουμε έξυπνα για να βελτιώσουμε διεθνώς τη θέση μας. Επένδυση και παραγωγή με σχέδιο, εργασία με υπομονή, επιμονή στην ποιότητα, όχι μόνο ευχολόγια αφού χρειάζονται νέοι δημόσιοι θεσμοί και υπηρεσίες για ενημέρωση και υποστήριξη των παραγωγών: όπως όμως λέει και η παροιμία στον τίτλο του άρθρο αυτού, χρειάζεται χρόνος, συχνά μεγάλος χρόνιος για να απολαύσεις τα αγαθά της παραγωγής.....

Αμπέλι απ'τον πατέρα σου, λοιπόν, που πάει να πει ότι από τη φυτεία μέχρι την παραγωγή χρειάζονται πολλές φορές χρόνια δουλειάς.... Ας ελπίσουμε ότι από τιςενδιαφέρουσες συζητήσεις γύρω από το θέμα αυτό στο γαλλικό ινστιτούτο θα προκύψουν νέα και κυρίως ρεαλιστικά στοιχεία και προτάσεις.

http://www.huffingtonpost.gr/greece