Ο «θείος Σαμ»... θα λύσει τη θηλιά του χρέους; Αλήθειες και παγίδες

της Νικόλ Λειβαδάρη

Με τους ρόλους των «καλών» και των «κακών» να έχουν αλλάξει προ πολλού ήπειρο και με τα ιδεολογικά στίγματα συντήρησης και προόδου να τελούν εν διαρκή συγχύσει παγκοσμίως, η πρώτη αριστερή κυβέρνηση της Ευρώπης αναζητά τον βασικό της σύμμαχο κόντρα στο δόγμα της λιτότητας επί αμερικανικού εδάφους. Κι ο Αλέξης Τσίπρας ξεκίνησε ήδη, από χθες, κι από τη Νέα Υόρκη τη νέα εκστρατεία του – στη βάση του ρεαλιστικού και πολιτικά εφικτού πλέον – για τον μεγάλο στόχο της απομείωσης του χρέους.

Η προώθηση της λύσης στο θέμα του χρέους βρίσκεται στην κορυφής της ατζέντας της πενθήμερης παραμονής του  πρωθυπουργού στις Ηνωμένες Πολιτείες και το στίγμα το έδωσε ήδη με την ομιλία του στη σύνοδο κορυφής του ΟΗΕ για την αναπτυξιακή ατζέντα: «Δεν μπορούμε», είπε, «να μιλάμε ουσιαστικά για βοήθεια στις αναπτυσσόμενες χώρες, ή δάνεια στις ανεπτυγμένες, εκτός εάν αντιμετωπίσουμε το ζήτημα του Χρέους σαν μια διεθνή πρόκληση στο επίκεντρο του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Σε όλα τα φόρα, θα πρέπει να μιλήσουμε για το πώς η αναδιάρθρωση ή αναδιαμόρφωσή του, μπορεί να συνδεθεί με την ανάπτυξη».

Ο στόχος του Αλέξη Τσίπρα είναι σαφής: Η νέα διεθνοποίηση του ζητήματος του χρέους και η προβολή του τρίπτυχου «μεταρρυθμίσεις – αναδιάρθρωση – ανάπτυξη» ως η εναλλακτική στο δόγμα της λιτότητας. Είναι ένα εγχείρημα δύσκολο, χωρίς εγγυημένα αποτελέσματα, παρ’ ότι μπορεί να βρει θιασώτες εντός της αμερικανικής κυβέρνησης. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο έλληνας πρωθυπουργός μιλά για «αναδιάρθρωση» χρέους, την ώρα που όχι μόνον οι ευρωπαίοι αλλά και ο, σταθερός πολέμιος της λιτότητας, Μπαράκ Ομπάμα μιλούν δημοσίως μόνον για «ελάφρυνση».

Ωστόσο, είναι κι ένα εγχείρημα απολύτως στοχευμένο: Ερχεται ακριβώς πριν ξεδιπλωθεί όλη η γυμνή αλήθεια των βαρών που φέρνει το τρίτο Μνημόνιο, αλλά και τη στιγμή που οι ευρωπαίοι πιστωτές αρχίζουν να βάζουν στο τραπέζι – δια των συνηθισμένων διαρροών – το δικό τους, μάλλον αβαθές, σχέδιο για την ελάφρυνση του χρέους.

Το σχέδιο των ευρωπαίων για το χρέος

Σύμφωνα με όσα έχει ήδη αποκαλύψει το Reuters και φέρονται να επιβεβαίωσαν αυτό το Σαββατοκύριακο πηγές της Κομισιόν, οι βασικοί άξονες του ευρωπαϊκού σχεδίου είναι η 30ετής παράταση στην ωρίμανση των δανείων, τα χαμηλά επιτόκια, και η επιβολή πλαφόν στο 15% της ΑΕΠ για τις ετήσιες πληρωμές εξυπηρέτησης του χρέους από την Ελλάδα.

Πρόκειται για ένα σχέδιο μάλλον οριακού αντικρύσματος και οφέλους για μια οικονομία διαλυμένη από την εξαετή ύφεση: Το κόστος εξυπηρέτησης του ελληνικού χρέους εφέτος φθάνει περίπου στο 11% του ΑΕΠ και τα επόμενα χρόνια θα μειωθεί ακόμη περισσότερο λόγω των ευνοϊκών όρων και της περιόδου χάριτος που ήδη ισχύει έως το 2023 για τα δάνεια που έχουν χορηγήσει οι χώρες της ευρωζώνης. Ως εκ τούτου, το όποιο όφελος από την επιβολή του πλαφόν του 15% στις ετήσιες αποπληρωμές δεν πρόκειται να είναι ορατό παρά μόνον μετά το 2023 – δηλαδή, αφού περάσει τουλάχιστον μια οκταετία.

Τα μειωμένα επιτόκια μάλλον συμβολική σημασία έχουν καθώς βρίσκονται ήδη σε σχεδόν μηδενικά επίπεδα, ενώ περιορισμένης εμβέλειας είναι και τα οφέλη από την επιμήκυνση της ωρίμανσης των δανείων: Η επέκταση της περιόδου χάριτος στα 30 χρόνια που αποτελεί το έτερο σκέλος του σχεδίου που δρομολογούν οι πιστωτές μεταθέτει μεν το «ορόσημο» του 2023 στο 2040, αλλά στην πράξη και πάλι απλώς παρατείνει την ισχύουσα κατάσταση καθώς θα κρατήσει στα τρέχοντα επίπεδα το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους όχι για τα επόμενα 8 ή 10 αλλά για τα επόμενα 30 χρόνια.

Με το σύνολο του χρέους να ανέρχεται στα 301,5 δις ευρώ και εξ αυτών, τα 197 δις να είναι οφειλόμενα προς τις χώρες της ευρωζώνης, είναι προφανές ότι το εν λόγω σχέδιο δεν αρκεί. Και η πρώτη πόρτα που χτυπά ο Αλέξης Τσίπρας για να πετύχει το «κάτι παραπάνω» είναι εκείνη των Ηνωμένων Πολιτειών.

Το «παραπάνω» θα μπορούσε να είναι μια, έμμεση έστω, εις το διηνεκές αναστολή μέρος του ευρωπαϊκών δανείων των 197 δις, με δεδομένο πως το χρέος προς το ΔΝΤ και την ΕΚΤ δεν αγγίζεται. Δεν είναι λίγοι εκείνοι στις ΗΠΑ, και κυρίως στο ίδιο το ΔΝΤ, που θα έβλεπαν θετικά μια τέτοια προοπτική, όμως οι ευρωπαίοι πιστωτές την απέρριψαν κατηγορηματικά για τελευταία φορά στο Εurogroup της 14ης Αυγούστου.

Η στρατηγική της Ουάσιγκτον

Το κατά πόσο η πίεση της Ουάσιγκτον θα μπορούσε να αναστρέψει αυτή την άρνηση είναι ζητούμενο – όπως ζητούμενο, όμως, είναι και έως που είναι διατεθιμένη να προχωρήσει αυτή την πίεση η ίδια η αμερικανική πλευρά. Ο Λευκός Οίκος έθεσε ξανά δημοσίως το θέμα της «ελάφρυνσης του χρέους» και της «ανάπτυξης με μεταρρυθμίσεις» μετά την τηλεφωνική επικοινωνία που είχαν την περασμένη εβδομάδα Ομπάμα και Τσίπρας, οι ΗΠΑ ήταν ο πιο σθεναρός αντίπαλος του Greixt το καλοκαίρι και ο αμερικανός υπουργός Τζακ Λιου έφθασε σε ανοιχτή αντιπαράθεση με τον Σόιμπλε για το ελληνικό ζήτημα.

Ταυτόχρονα όμως οι ΗΠΑ, για τους ίδιους λόγους οικονομικής και γεωπολιτικής σταθερότητας που τις έκαναν να αντιταχθούν στην εν ψυχρώ εκτέλεση της Ελλάδας, δεν σκοπεύουν να έρθουν και σε μετωπική σύγκρουση με τη Γερμανία. Η γραμμή τους, όπως προκύπτει και από το απόρρητο σημείωμα του έλληνα πρεσβευτή στην Ουάσιγκτον που αποκάλυψε χθες η «Καθημερινή» για τον ρόλο των ΗΠΑ στην κρίση του Ιουλίου, είναι εκείνη της αποφυγής της κατά μέτωπον επίθεσης στο Βερολίνο, της ανάδειξης της γεωπολιτικής σημασίας της Ελλάδας και των συνεχών μηνυμάτων για την αναπροσαρμογή του χρέους.

Εάν στη νέα, μετατραυματική και πιο ώριμη, πρωθυπουργική θητεία του ο Αλέξης Τσίπρας καταφέρει να συστρατεύσει σ’ αυτή τη γραμμή και τους νέους ευρωπαίους συμμάχους του και να δώσει, όντως, στο ζήτημα του χρέους χαρακτήρα διεθνούς αιτήματος, τότε έχει πραγματικές ελπίδες για μια λύση πιο ριζική από την «ελάφρυνση». Όχι όμως πριν διανύσει αρκετό δρόμο και χρόνο ακόμη. Και σίγουρα όχι πριν εφαρμόσει τις μνημονιακές μεταρρυθμίσεις, τις οποίες παγίως ζητούν και οι «φίλοι αμερικανοί»…

http://tvxs.gr/