Η κλεψιά των 400 δις δολαρίων που θα μπορούσε να καταστρέψει το Ελληνικό πρόγραμμα

του Νάσου Κουκάκη

Σαν να μην έφταναν τα οικονομικά προβλήματα της Ελλάδας στις αγορές, την περασμένη εβδομάδα ξένα επενδυτικά ταμεία κατάφεραν να πάρουν τον έλεγχο των τεσσάρων μεγαλύτερων τραπεζών της χώρας- της Alpha Bank της Eurobank της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας και της Τράπεζας Πειραιώς. Αυτό έγινε μέσω μιας αύξησης κεφαλαίων 6,42 δις δολαρίων και διάφορων περίπλοκων νομικών ενεργειών. Το αποτέλεσμα ήταν πως οι τραπεζικές μετοχές πουλήθηκαν για ψίχουλα, υποτιμώντας την κρατική ιδιοκτησία πάνω σε αυτούς τους σημαντικούς οργανισμούς που κατέχουν περιουσία της τάξης των 358 δις δολαρίων.

Το ποσοστό κρατικής κυριότητας στην ΕΤΕ έπεσε στο 24% από 57% που ήταν, στην Eurobank έπεσε στο 2,4% από 35%, στην Alpha Bank έφτασε το 11% από 64%, ενώ στην Τράπεζα Πειραιώς το ποσοστό κυριότητας έπεσε στο 22% από το προηγούμενο 67%. Τα ποσοστά αυτά αντιστοιχούν σε απώλεια σχεδόν 44 δις δολαρίων, τα οποία οι Έλληνες φορολογούμενοι  πλήρωσαν τα προηγούμενα τρία χρόνια προκειμένου να διασώσουν τις τράπεζες.

Το Ελληνικό χρηματιστήριο και νομικοί κύκλοι πιστεύουν ότι οι χειρισμοί έγιναν μετά τη ψήφιση μίας νομικής διάταξης στο Ελληνικό Κοινοβούλιο η οποία επέτρεψε σε ιδιώτες επενδυτές να κοστολογήσουν τις τραπεζικές μετοχές μέσο ενός "βιβλίου προσφορών". Με αυτή την μέθοδο, η τιμή των μετοχών στις αυξήσεις κεφαλαίου δεν είναι προαποφασισμένη και οι επενδυτές ορίζουν τις τιμές εκεί που θέλουν να αγοράσουν.

Η ίδια διάταξη υποχρεώνει το αρμόδιο όργανο, το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας να αποδέχεται τις τιμές προσφορών ακόμα και αν αυτές δεν αντιστοιχούν στις τιμές των μετοχών.

Σύμφωνα με Ελληνικές τραπεζικές πηγές, οι Capital Group, Pimco, WLR RecoveryFund, Wellington, Fairfax, Brookfield Capital Partners και η Highfields CapitalManagement είναι μερικές από τις εταιρίες που άδραξαν την ευκαιρία να επενδύσουν στις Ελληνικές τράπεζες σε τιμές κάτω της τωρινής τους αξίας.  Οι ξένοι επενδυτές αποτίμησαν τις τέσσερεις αυτές τράπεζες σε περίπου 800 εκατ. δολάρια, τιμή πάνω από τρείς φορές χαμηλότερη της τρέχουσας αξίας τους στα 3 δις. δολάρια. Επιπρόσθετα, από τις 4 μέχρι τις 20 Νοεμβρίου που ήταν ανοιχτό το βιβλίο προσφορών, ο τραπεζικός δείκτης στο Ελληνικό χρηματιστήριο έπεσε κατά σχεδόν 70%.

"Αυτά είναι τρομακτικά νούμερα," είπε στο CNBC ο  καθηγητής τραπεζικού δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου Αιμίλιος Αυγουλέας. "Το πιο ανησυχητικό είναι πως αυτό το ξεπούλημα γίνεται με τις ευλογίες των Ευρωπαίων δανειστών. Αυτό μας αποτρέπει από να το ονομάσουμε πλιάτσικο. Η απώλεια για τους Έλληνες φορολογούμενους είναι τεράστια."  

Καθώς το κουρνιαχτό κατακάθεται, το παιχνίδι της απόδοσης ευθυνών φουντώνει. Το ΤΧΣ διατείνεται πως οι αποφάσεις του είναι νόμιμες και αντίστοιχες με την νομοθεσία που ψήφισε το Ελληνικό Κοινοβούλιο. Οι δανειστές τις Ελλάδας και οι αξιωματούχοι αρνούνται ότι έχουν ευθύνη.

Εν τω μεταξύ, υπάρχουν ανησυχίες για το πως αυτό θα μπορούσε να επηρεάσει συνολικά τις συναλλαγές στο Ελληνικό χρηματιστήριο.

Την Δευτέρα, τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης συμφώνησαν να διαθέσουν 10 δισ. ευρώ για την επανακεφαλαιοποίηση των Ελληνικών τραπεζών. Αυτό συνέβη αφού το Ελληνικό κράτος ψήφισε την πρώτη δέσμη μέτρων που περιελάμβαναν την αναθεώρηση των κανόνων τραπεζικής λειτουργίας, την χαλάρωση των περιορισμών στις κατασχέσεις πρώτης κατοικίας και την αύξηση των διοδίων και των φόρων στο κρασί. Τα κεφάλαια αυτά (των 10 δισ.) θα διατίθενται στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας κατά περίπτωση όπως ορίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Συγχρόνως, οι δανειστές της Ελλάδας θέλουν η χώρα να αντιμετωπίσει τις εναπομείνασες αδυναμίες του τραπεζικού συστήματος, κυρίως αυτές που προέρχονται από τα κόκκινα δάνεια και φτάνουν τα 114 δισ. δολάρια.

Αν μέσα στο 2016 υπάρξει υστέρηση κεφαλαίων στις τράπεζες, και οι ιδιώτες επενδυτές δεν μπορέσουν να την καλύψουν, τότε η Ευρωπαϊκή Ένωση θα επιβάλει κούρεμα στις ανασφάλιστες τραπεζικές καταθέσεις άνω των 100,000 ευρώ. Αυτό συνέβη και στην οικονομική κρίση της Κύπρου πριν τρία χρόνια. Σε εκείνη την περίπτωση το αποτέλεσμα ήταν ένα πρόγραμμα διάσωσης 10 δισ. ευρώ από το Γιούρογκρουπ, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το ΔΝΤ  που οδήγησε στο κλείσιμο της δεύτερης σε μέγεθος Κυπριακής τράπεζας και την επιβολή ενός εφάπαξ τέλους σε όλους τους ανασφάλιστους καταθέτες.

Μέχρι σήμερα, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δανείσει 49,22 δισ. δολάρια προκειμένου να διασώσει τις Ελληνικές τράπεζες.