«Διορθώνοντας» ένα δημοψήφισμα: κυνισμός ή ανοησία;

του Γιώργου Καρελιά

Τα δημοψηφίσματα σε Ελλάδα και Βρετανία θέτουν ένα αμείλικτο ερώτημα: αν μια τόσο δημοκρατική επιλογή οδηγεί στην καταστροφή, πρέπει να διορθωθεί; Και ποιος πληρώνει το μάρμαρο;

Ελληνικό δημοψήφισμα 2015, βρετανικό δημοψήφισμα 2016. Εκ πρώτης όψεως δεν έχουν πολλά κοινά σημεία. Το πρώτο ήταν μια άρπα-κόλλα κίνηση του Αλέξη Τσίπρα και των συν αυτώ, με  στόχο να παραπλανήσουν τους ψηφοφόρους, ίσως και τους εαυτούς τους (οι γνωστές «αυταπάτες»). Aλλο επιδίωκαν, άλλο βγήκε από την κάλπη και άλλο εφάρμοσαν.

Το δεύτερο, το βρετανικό, οργανώθηκε κανονικά, με μεγάλη χρονική άνεση για τους υποστηρικτές των δύο απόψεων, αλλά και για τους ψηφοφόρους. Να καταλάβουν τι διακυβεύεται και να ψηφίσουν. Όμως, εκ των υστέρων αποδεικνύεται ότι η προκήρυξη του δημοψηφίσματος ήταν μια ανόητη ενέργεια του Πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον, με την οποία νόμιζε ότι θα εξουδετερώσει τους εσωκομματικούς αντιπάλους του. Τι πιο τυχοδιωκτικό;

Πέρα από τις ενστάσεις για το αν τα δημοψηφίσματα αποτελούν ύψιστη δημοκρατική λειτουργία, αν δεν συνοδεύονται από  δικλείδες που να διασφαλίζουν την πραγματική βούληση της πλειοψηφίας για να αποκλείουν τον  θρίαμβο της συγκυρίας (εδώ), τα δύο δημοψηφίσματα θέτουν ένα καθοριστικό ερώτημα: τι κάνει η πολιτική ηγεσία όταν συνειδητοποιήσει ότι το αποτέλεσμα της κάλπης μπορεί να αποβεί καταστροφικό για τη χώρα και το λαό της; Εχει δικαίωμα να το «διορθώσει», διαστρέφοντας τη λαϊκή βούληση; Ή είναι υποχρεωμένη να το εφαρμόσει πιστά;

Τι συνέβη στην ελληνική περίπτωση; Ο κ. Τσίπρας περίμενε ότι θα επικρατήσει το ΝΑΙ(ή το ΟΧΙ με μικρή διαφορά), ώστε να μπορέσει ευκολότερα να χειριστεί τον συμβιβασμό με τους δανειστές. Οι μαρτυρίες ότι το το βράδυ του δημοψηφίσματος το κλίμα στο Μέγαρο Μαξίμου ήταν βαρύ και οι ένοικοί του ανήσυχοι έχουν επιβεβαιωθεί. Ο θρίαμβος στην κάλπη είχε γίνει βραχνάς.

Τι συμβαίνει στη βρετανική περίπτωση; Η χώρα κινδυνεύει να διασπαστεί (κομμάτια της θέλουν να παραμείνουν στην Ευρώπη), στα δύο μεγάλα κόμματά της γίνεται το «έλα να δεις», ψηφοφόροι ανακαλύπτουν ότι ψήφισαν κάτι που δεν πίστευαν ότι θα συμβεί!

Τι έγινε στην ελληνική περίπτωση; Ο κ. Τσίπρας και οι συν αυτώ παρέλαβαν το ανεπιθύμητο (γι΄ αυτούς) ΟΧΙ και το μετέτρεψαν σε ΝΑΙ. Συνειδητοποιώντας ότι δεν υπήρχε καμιά εναλλακτική (είχαν καταρρεύσει τα περί βοήθειας από Ρωσία, Κίνα κτλ) και ότι ένα GREXIT θα οδηγούσε σε καταστροφή τη χώρα (εδώ) και τους ίδιους σε περιπέτειες, αγνόησαν κυνικά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, το οποίο οι ίδιοι είχαν προκαλέσει!

Τι θα συμβεί στη Βρετανία; Αγνωστο, επί του παρόντος. Αν και είναι απείρως πιο δύσκολο να μιμηθούν τους δικούς μας κάνοντας τη μεγάλη κωλοτούμπα, ας περιμένουμε τις εξελίξεις του φθινοπώρου. Να δούμε πρώτα τη νέα κυβέρνηση και τον επικεφαλής της, να δούμε τι θα γίνεται τότε στην κοινή γνώμη.

Τι πρέπει να γίνει, λοιπόν, αν εκ των υστέρων αποδεικνύεται ότι μια λάθος απόφαση των πολιτικών οδήγησε σε ένα ακόμα μεγαλύτερο λάθος των ψηφοφόρων; Οι απαντήσεις δεν είναι εύκολες.

Στη δεκαετία του ΄30 οι Γερμανοί εξέλεξαν δημοκρατικά τον Χίτλερ, που αιματοκύλισε τον κόσμο ολόκληρο και κατέστρεψε την Γερμανία.

Ευτυχώς, σήμερα ο κίνδυνος δεν είναι τέτοιου μεγέθους, παρά την ανάδυση παντός είδους φανφαρόνων, λαϊκιστών και δημαγωγών σε όλη την Ευρώπη. Ωστόσο τα ερώτημα  παραμένει: την κρίσιμη στιγμή, όταν έρθει η ώρα της εφαρμογής μιας  απόφασης, τι είναι προτιμότερο; Να εφαρμοστεί κατά γράμμα, έστω κι αν οδηγεί σε καταστροφικά αποτελέσματα, αφού έτσι αποφάσισε ο λαός; Ή να «διορθωθεί», για να αποφευχθεί αυτή η καταστροφή;

Ενα είναι βέβαιο: σε τέτοιες επιλογές πάντα το κόστος είναι μεγάλο. Συνήθως είναι μεγαλύτερο για τους άλλους και όχι γι’ αυτούς που τις κάνουν. Εμείς το γνωρίζουμε ήδη. Οι Βρετανοί θα περιμένουν να μετρηθεί.

http://www.protagon.gr/