Ότι Γυαλίζει δεν Είναι Χρυσός: Το Ισραήλ, η Κύπρος, η Τουρκία και ο ρόλος του Πούτιν

Του Δημήτρη Γ. Απόκη* 

Τα τελευταία χρόνια η σύσφιξη το σχέσεων μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ με άξονα τα ενεργειακά θέματα, έχει τραβήξει την προσοχή πολλών, που βιάστηκαν να υπερεκτιμήσουν την αξία της. Οι καταιγιστικές εξελίξεις του τελευταίου χρόνου στη Συρία, με την ενεργό ανάμιξη της Ρωσίας, την επαναπροσέγγιση της Τουρκίας με τη Ρωσία και το Ισραήλ, και την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία, δημιουργούν έναν σκηνικό το οποίο φέρνει στην ουσία την Κύπρο σε μια όχι και τόσο εύκολη θέση, αφού έχει βρεθεί στη μέση ενός πολύ πολύπλοκου παιχνιδιού συμφερόντων, το οποίο ακουμπάει τις διαπραγματεύσεις για την επίλυση του Κυπριακού! Μια ενδελεχής ανάλυση αυτών των εξελίξεων, καταδεικνύει πως μια σημαντική και πολυδιάστατη συνεργασία που πήγε να στηθεί μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ κινδυνεύει να τιναχθεί στον αέρα απο μια εμμονική προσέγγιση στο ζήτημα της μεταφοράς του αερίου προς τις διεθνείς αγορές, αγνοόντας παράλληλα το προφανές, ότι δηλαδή τα νέα συμφέροντα στην Ανατολική Μεσόγειο έχουν καταστήσει ανεπίκαιρο κάθε προηγούμενο σχεδιασμό. Από τη στιγμή που ο Βλαντιμίρ Πούτιν αποφάσισε να εμπλακεί ενεργά στο μέτωπο του εμφυλίου της Συρίας και μάλιστα επιτυχώς, η Μόσχα έβαλε πόδι και απέκτησε επιρροή, που ποτέ δεν είχε και δεν περίμενε να καταφέρει να έχει, στην ευαίσθητη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Οι εξελίξεις, και η ταυτόχρονη ένταση στις σχέσεις μεταξύ Ουάσιγκτον και Τελ Αβίβ, έφεραν το Ισραήλ κοντά με τη Ρωσία, και αυτό είναι απόλυτα εμφανές από τις συχνές επαφές, το τελευταίο διάστημα, μεταξύ του Μπέντζαμιν Νετανιάχου και του Βλαντιμίρ Πούτιν. Η Ουάσιγκτον από την πρώτη ημέρα εκδήλωσης κρίσης στις σχέσεις της Τουρκίας με το Ισραήλ, πίεζαν ασφυκτικά και τις δυο πλευρές έτσι ώστε να υπάρξει επαναπροσέγγιση. Στο μεταξύ επήλθε και η αναπάντεχη, λόγω της κατάρριψης του ρωσικού μαχητικού, κρίση μεταξύ Μόσχας και Άγκυρας, με τις Ηνωμένες Πολιτείες συνεπικουρούμενες από το ΝΑΤΟ, να παίρνουν ξεκάθαρη θέση υπέρ της Άγκυρας. Σαν επιστέγασμα όλων αυτών ήλθε και η αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος, για την οποία ο Ταγίπ Ερντογάν, όπως όλα δείχνουν, ήταν υποψιασμένος και κατά κάποιο τρόπο προετοιμασμένος να αντιμετωπίσει. Λίγο πριν την εκδήλωση της απόπειρας, είχε φροντίσει να προχωρήσει σε στροφή 180 μοιρών και αποκατάσταση των σχέσεων με τη Μόσχα και το Βλαντιμίρ Πούτιν. Ο Ταγίπ Ερντογάν, θα επισφραγίσει αυτή τη στροφή με επίσκεψη και συνάντηση με το Ρώσο Πρόεδρο, στην Αγία Πετρούπολη στις 9 Αυγούστου. Το ίδιο είχε κάνει ο Ερντογάν στο μέτωπο των σχέσεων με το Ισραήλ, που παρά το γεγονός ότι πολλοί βιάστηκαν να κατηγορήσουν τον κ. Νετανιάχου ότι έδωσε πολλά στην Τουρκία στη συμφωνία επαναπροσέγγισης, η κίνηση ήταν απόλυτα δικαιολογημένη από πλευράς στρατηγικής στη δεδομένη στιγμή για το Τελ Αβίβ, το οποίο έχει πολλά ανοικτά μέτωπα στην περιοχή. Η επαναπροσέγγιση με μια χώρα στρατηγικής σημασίας όπως η Τουρκία έχει πολλά περισσότερα κέρδη από απώλειες. Η επόμενη ημέρα του αποτυχημένου πραξικοπήματος βρίσκει τον Ερντογάν και την Τουρκία σε κοινή πορεία με Μόσχα και Τελ Αβίβ, παρά την απολυταρχική σχεδόν δικτατορική επιχείρηση εκκαθάρισης που εφαρμόζει ο Σουλτάνος εσωτερικά. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν εξέφρασε δημόσια τη στήριξή του στον Ερντογάν και ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου, αν και δεν έκανε το ίδιο, δεν μπήκε στη διαδικασία να ασχοληθεί με το θέμα. Ρωσία και Ισραήλ, ο καθένας για τους δικούς του λόγους έχουν συμφέρον να σταθούν στην πλευρά του Ερντογάν και της Τουρκίας. Σαν αποτέλεσμα σήμερα, έχουμε έναν άξονα Τέλ Αβίβ – Άγκυρας – Μόσχας, τον οποίο είναι σαφές ότι θα προχωρήσουν από κοινού. Στην πολύπλοκη αυτή κούρσα, αυτή τη στιγμή ο χαμένος, αυτός που κοιτάει μέσα από το τζάμι είναι η Ουάσιγκτον και η κυβέρνηση Ομπάμα, η οποία με την πολιτική και τις κινήσεις της ένωσε αυτούς τους τρείς μέχρι πρότινος εχθρούς σε μια κοινή πορεία συμφέροντος. Τα λάθη της κυβέρνησης Ομπάμα, με Υπουργό Εξωτερικών τη Χίλαρι Κλίντον, ξεκινούν από την εποχή της άτακτης αποχώρησης από το Ιράκ και τα μέτωπα που οι ίδιες οι ΗΠΑ είχαν ανοίξει στην περιοχή, δημιουργώντας ένα ντόμινο εξελίξεων που οδήγησε στο να έρθουν τα πάνω κάτω στην ευαίσθητη αυτή περιοχή. Τα μοιραία λάθη συνεχίστηκαν με την ενορχήστρωση και σθεναρή υποστήριξη της Αραβικής Άνοιξης, η οποία οδήγησε στα αντίθετα απο τα προσδοκόμενα αποτελέσματα, στην άνοδο της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και σε απίστευτη αναρχία και αναταραχή των χωρών της περιοχής. Μπορεί η κυβέρνηση Ομπάμα να πέτυχε την πολυπόθητη επαναπροσέγγιση Ισραήλ – Τουρκίας, αλλά η επόμενη ημέρα, δεν είναι φιλική για την Ουάσιγκτον. Μετά από την περιγραφή του στρατηγικού σκηνικού, ας έλθουμε και στα ενεργειακά, την Κύπρο και πως επηρεάζονται από αυτό σκηνικό. Το Ισραήλ και ο Νετανιάχου, έχουν κάνει σαφές τις τελευταίες ημέρες την προτίμησή τους σε ένα αγωγό μεταφοράς των ενεργειακών πηγών του Ισραήλ και της Κύπρου, μέσω Τουρκίας, διότι πρώτον είναι οικονομικά επωφελής, αλλά και στρατηγικά με βάση τα σημερινά δεδομένα. Στο βάθος αυτής της προτίμησης βρίσκεται ο Βλαντιμίρ Πούτιν και η Ρωσία, την οποία η κυβέρνηση Ομπάμα και η Ευρώπη, που σημειωτέων είναι ο χρυσός πελάτης αυτών των ενεργειακών πηγών, φρόντισαν να έχουν βάλλει στη γωνία τον Πούτιν και τη Μόσχα μέσω σκληρών κυρώσεων και προσπάθειας απομόνωσής τους. Παρόλα αυτά ο Μακιαβέλλι της διεθνούς στρατηγικής σκακιέρας Πούτιν, κατάφερε να τους πάρει την παρτίδα μέσω του διασυρμού με την προσάρτηση της Κριμαίας, αλλά και την καθόλα επιτυχή και καθοριστική ανάμιξη – επέμβασή του στη Συρία. Ο αγωγός μεταφοράς ενέργειας που θα ξεκινά από το Ισραήλ, θα περνά μέσα στην Τουρκία. Παράλληλα ο Πούτιν θα περάσει δικό του αγωγό στο Τουρκικό έδαφος. Ετσι τα ενεργειακά πεδία Σιβηρίας και Ανατολικής Μεσογείου ενώνονται στον κόμβο Τουρκία. Σε ενεργειακή αλληλεξάρτηση η Ρωσία και το Ισραήλ με την Τουρκία θα χτυπήσουν την πόρτα της Ευρώπης για να πουλήσουν ενέργεια. Την ιδέα του αγωγού μέσω Τουρκίας, αξίζει να επισημανθεί, ότι τη βλέπουν ιδιαίτερα θετικά οι αμερικανικές εταιρίες, για οικονομικούς κυρίως λόγους. Σαν αποτέλεσμα αυτών των δεδομένων η Κύπρος βρίσκεται στη δύσκολη θέση να συνηγορήσει σε ένα καθοριστικό ρόλο της Τουρκίας στη διαχείριση των ενεργειακών της πόρων. Αυτό σημαίνει ότι η πίεση για επίλυση του Κυπριακού θα οδηγήσει σε συμβιβασμούς την Κύπρο έναντι της Τουρκίας. Όπως και θα αυξηθεί η πίεση τόσο προς την Κύπρο, όσο και προς τις Βρυξέλλες για εκπτώσεις και παραχωρήσεις όσον αφορά τις σκληρές θέσεις της Ευρώπης, έναντι της ένταξης της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Με απλά λόγια ο Ερντογάν βρίσκεται καβάλα στο άλογο και είναι αυτός που καθορίζει τις εξελίξεις, με μόνο αντίπαλο την πιθανότητα εσωτερικής ανάφλεξης στην Τουρκία, κάτι που επίσης κανείς δεν θέλει να δει, διότι σε μια τέτοια περίπτωση θα ανοίξει ένα νέο και πολύ πιο καυτό Κουτί της Πανδώρας. Συμπερασματικά, ο χρυσός των ενεργειακών αποθεμάτων της Κύπρου, απο μόνος του δεν λέει τίποτα. Χωρίς δυναμικό στρατηγικό σχεδιασμό, ο ενεργειακός «χρυσός» γίνεται άνθρακας με σοβαρές και επιβλαβείς παρενέργειες. 

Ο Δημήτρης Απόκης είναι Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος

Πηγή: http://mignatiou.com/