Αρχαία Ελληνικά: Χρεοκοπία ή κερδοφορία;

του Γιώργου Γιατρομανωλάκη

Το μακρινό 2004, χρονιά των Ολυμπιακών Αγώνων, το τότε υπουργείο Παιδείας, επί κυβερνήσεως ΝΔ, προέβαλε, ανάμεσα σε άλλες διακηρύξεις, την ανάγκη να ενισχυθεί η διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών. Τα πρόσωπα του τότε υπουργείου, οι σύμβουλοι κ.λπ. δεν χρειάζεται να μνημονευτούν. «Κανείς δεν τους θυμάται. Δικαιοσύνη» όπως θα έλεγε και ο Σεφέρης. Μας ενδιαφέρει όμως το σχετικό δελτίο Τύπου του υπουργείου, ιδιαιτέρως κακογραμμένο και κακοσυνταγμένο, όπως έχουμε δείξει και άλλοτε: «Σύμφωνα με την κυρία υπουργό», έλεγε το δελτίο, «η ωφέλεια από την ενίσχυση των παρεχομένων γνώσεων της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση θα είναι σημαντική στη χρήση (;) της καθομιλουμένης, καθώς αποτελεί καθημερινή πλέον διαπίστωση η μη ορθή χρήση (;) της γλώσσας, οι αδυναμίες στην έκφραση και η λεξιπενία». Βρίσκω το κείμενο αυτό ιδιαιτέρως δηλωτικό της γλωσσικής επάρκειας του συντάκτη του!

Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω κατά πόσον η υποτιθέμενη τότε «ενίσχυση» της διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών, είτε από μετάφραση, είτε στο πρωτότυπο, περιόρισε τη λεξιπενία και έκανε καλύτερα τα ελληνικά μας. Γνωρίζω όμως ότι από κυβέρνηση σε κυβέρνηση τα, όπως υποτίθεται, συντηρητικά Αρχαία Ελληνικά (και μαζί τα αντιλαϊκά Λατινικά) κατρακυλούν στο βάραθρο της ανυποληψίας. Το κυριότερο: στη θέση αυτών των αντιπαραγωγικών μαθημάτων βρέθηκε το μάθημα της άκρως παραγωγικής Κοινωνιολογίας. Αλλωστε μας ήρθε στο μεταξύ η χρεοκοπία (δεν φταίνε τα Αρχαία!), μας ήρθαν τα μνημόνια, ανέτειλε ο ΣΥΡΙΖΑ και μαζί έλαμψαν οι δύο γνωστοί υπουργοί της Παιδείας, οι κ.κ. Μπαλτάς και Γαβρόγλου. Δυστυχώς ή ευτυχώς, ο κ. Φίλης δεν φτούρησε πολύ. Μάλλον οι ουρανοί ήταν αντίθετοι στον διορισμό του…

Η σημερινή διοίκηση του υπουργείου Παιδείας καλά έκανε και δεν μετέβαλε (υποθέτω λόγου χρόνου) το πρόγραμμα του Λυκείου, ειδικά των τελευταίων τάξεων. Μια βιαστική αλλαγή θα επηρέαζε την προετοιμασία των υποψήφιων φοιτητών, αγκαλά δεν είναι το δημόσιο σχολείο που προετοιμάζει τους υποψηφίους για την εισαγωγή στα ΑΕΙ, αλλά τα διαβόητα ΑΦΕ, ήγουν τα Ανώτατα Φροντιστηριακά Εκπαιδευτήρια. Ωστόσο καλό θα ήταν το υπουργείο, για λόγους πολλούς, πρωτίστως οικονομικούς θα έλεγα, να βιαστεί και να ενισχύσει τη δημόσια παιδεία προκειμένου να διασώσει το κύρος και την αξιοπιστία της (μαζί και την υπόληψη των λειτουργών αυτής). Δεν δικαιολογείται πλέον, ύστερα από τόσες δεκαετίες εκπαιδευτικής μοιρολατρίας, ύστερα από τόσες άχρηστες και αχρείαστες «μεταρρυθμίσεις» και συνεχείς υποβαθμίσεις της παιδείας, δεν δικαιολογείται πλέον να παραμένουμε όλοι μας, πολίτες και πολιτεία, όχι απλώς αδρανείς, αλλά εγκληματικά αδιάφοροι. Καιρός είναι η πολιτεία με σαφείς, λογικές επεμβάσεις να δείξει ότι δεν έχει εγκαταλείψει τη δημόσια παιδεία.

Το ελληνικό Δημόσιο, η Ελληνική Δημοκρατία, πρέπει να φροντίζει και να βοηθά, όσο μπορεί, εκτός των άλλων, τη γενικότερη μόρφωση του λαού. Στα ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια, παρά τις τόσες αντιδράσεις, παρά τις ανόητες καταλήψεις και τα όποια άλλα καμώματα ορισμένων, η παρεχόμενη παιδεία εξακολουθεί και είναι υψηλού επιπέδου. Οσοι έτυχε να μετεκπαιδευτούν στο εξωτερικό γνωρίζουν πολύ καλά ότι η πανεπιστημιακή τους παιδεία τούς έδωσε πολλά εφόδια. Οφείλουμε, λοιπόν, να φροντίζουμε όλοι ώστε η διδασκαλία των κλασικών γραμμάτων (για να μένουμε στο θέμα μας), αντί να φθίνει και να περιορίζεται, να οδηγείται σε όσο το δυνατόν υψηλότερο επίπεδο. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αποφοιτούν από τα πανεπιστήμιά μας κλασικοί φιλόλογοι καλώς προετοιμασμένοι. Ετσι θα προκύψει ωφέλεια και για την παιδεία μας και για τα γράμματά μας.

Χρειάζονται λοιπόν, για να επανέλθουμε στο θέμα μας, τα «αντιδραστικά» και για πολλούς χρεοκοπημένα Αρχαία και Λατινικά; Απάντηση: χρειάζονται και παραχρειάζονται. Πολύ περισσότερο από όσο η Κοινωνιολογία, με όλο το συμπάθιο! Αντί λοιπόν να πηγαίνουμε στην Εσπερία προκειμένου να αποκτούμε αξιόπιστα, υποτίθεται, διδακτορικά στα κλασικά γράμματα, μπορούμε, δεδομένου ότι διαθέτουμε ακόμη πολύ καλές φιλοσοφικές σχολές, και να μετεκπαιδεύουμε στα κλασικά γράμματα τα δικά μας παιδιά αλλά και να προσκαλούμε όσους ξένους ενδιαφέρονται. Μπορούμε να αντιστρέψουμε αυτό το αντιπαραγωγικό κλίμα σχετικά με τα κλασικά γράμματα; Μπορούμε να κάνουμε τα κλασικά γράμματα μάθημα παραγωγικό; Η απάντησή μας είναι ναι. Πώς; Θα το συζητήσουμε.

Ο κ. Γιώργης Γιατρομανωλάκης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

https://www.tovima.gr/