Νέο κουρεμα, Παλαιό Δόγμα...

του Γιάννη Βαρουφάκη

Επιμήκυνση αποπληρωμών με παράλληλη μείωση επιτοκίου εστί «κούρεμα» χρέους. (1) Αυτό το γνωρίζει όποιος έχει δανείσει ή δανειστεί. Όσοι λοιπόν διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους ότι η Ελλάς δεν έχει ανάγκη κουρέματος χρέους επειδή θα γίνει επιμήκυνση με παράλληλη μείωση επιτοκίου (βλ. πρόσφατα δημοσιεύματα «αναλυτών», της Alpha Bank κ.λπ.) είτε είναι αδαείς είτε προσπαθούν, άλλη μια φορά, να παραπλανήσουν.

Όπερ μεθερμηνευόμενον, ένα τρίτο κούρεμα ήταν δεδομένο από την ώρα που συμφωνήθηκε το δεύτερο (πέρσι τον Δεκέμβρη – με την επονομασία «επαναγορά χρέους»). Κι ήταν δεδομένο, όπως και το πρώτο (το PSI), για έναν απλούστατο λόγο (που επαναλαμβάνω συνεχώς από τον Μάρτιο του 2010 εδώ στο protagon): το ελληνικό κράτος πτώχευσε περί τα τέλη του 2009 οριστικά και αμετάκλητα. Τα μνημονιακά δάνεια το μόνο που μπορούσαν να καταφέρουν ήταν να καθυστερήσουν τη χρονική στιγμή που οι ηγέτες μας, Έλληνες και (ιδίως) ξένοι, θα παραδέχονταν αυτή την πραγματικότητα.

Ίσως το χειρότερο ήταν πως αυτή η παραδοχή δεν έγινε ποτέ. Η πρώτη κυβέρνηση της Κρίσης αρνιόταν ότι πτωχεύσαμε (υποσχόμενη έξοδο στις αγορές το 2012 με άμεση άντληση από αυτές 50 δισ.!), η δεύτερη (του κ. Παπαδήμου) κρύφτηκε πίσω από την ευφημισμό PSI ενώ η τρίτη (η σημερινή) πολύ νωρίς ταυτίστηκε με έναν ακόμα ευφημισμό (την επαναγορά χρέους) και σήμερα επεξεργάζεται τον επόμενο ευφημισμό με τον οποίο θα συγκαλυφθεί το τρίτο κατά σειρά κούρεμα που προβλέπεται για την άνοιξη του 2014 (η επερχόμενη επιμήκυνση μετά μείωση επιτοκίου – βλ. υποσημείωση).

Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι. Σύμφωνα με την ισχύουσα δανειακή συμφωνία, από την Άνοιξη του 2014 έως το τέλος του 2016, το ελληνικό κράτος (α) δεν έχει λαμβάνειν ούτε ένα ευρώ από την τρόικα αλλά (β) θα πρέπει να αντλήσει 27 δισ. (!) από τους φορολογούμενους για να τα επιστρέψει στην τρόικα – δηλαδή, να πετύχει τεράστιο πρωτογενές πλεόνασμα 5% κάθε χρόνο για τρία χρόνια (βγάζοντας από την πέτρα αίμα) το οποίο θα αποδώσει στο ακέραιο στην τρόικα.

Το Βερολίνο γνωρίζει ότι κάτι τέτοιο είναι αδύνατον. Οπότε, είτε ο κ. Σόιμπλε και η κα Μέρκελ θα πρέπει (μετά την εκλογική τους νίκη) να εμφανιστούν στην Ομοσπονδιακή Βουλή και να ομολογήσουν ότι «εκείνα τα 26 δισ. που είχαμε λαμβάνειν από την Ελλάδα, ξεχάστε τα!» είτε θα πρέπει να εφαρμόσουν το γνωστό στους τραπεζικούς δόγμα του «extend and pretend» («επιμήκυνε και προσποιήσου»).

Το Δόγμα «Επιμήκυνε και Προσποιήσου»

Στον τραπεζικό τομέα η πολιτική καθυστέρησης της αναγνώρισης ενός «κακού», μη εξυπηρετούμενου, χρέους ονομάζεται «extend and pretend» - δηλαδή, «επιμήκυνε και προσποιήσου» - μια τακτική για την οποία οι ρυθμιστικές αρχές, υποτίθεται, επιβάλουν μεγάλα πρόστιμα στις τράπεζες που τη χρησιμοποιούν. Να πώς λειτουργεί η τακτική του «επιμήκυνε και προσποιήσου»:

Έστω ότι η τράπεζα Τ έχει δανείσει στον επιχειρηματία Κώστα 10 εκ. ευρώ. Έστω ακόμα ότι η επιχείρηση του Κώστα πάει χάλια και δεν έχει τη δυνατότητα να επιστρέψει ούτε το κεφάλαιο των 10 εκ. ούτε και τους τόκους. Η τράπεζα Τ έχει δύο επιλογές. Η μία είναι να παραδεχθεί την κατάσταση και να περάσει τα τοκοχρεολύσια (που έχει «λαμβάνειν» από τον Κώστα) από τη στήλη του ενεργητικού στη στήλη του παθητικού των λογιστικών της βιβλίων. Αν η τράπεζα όμως, για κάποιο λόγο, θέλει να κρύψει την πικρή αυτή αλήθεια (π.χ. για να εμφανίσει πιο υγιή λογιστικά βιβλία στις ρυθμιστικές αρχές, στην Κεντρική Τράπεζα κ.λπ.), μπορεί να το κάνει απλά δίνοντας νέο, μεγαλύτερο δάνειο στον Κώστα από το οποίο εκείνος θα εξυπηρετεί (δήθεν) το πρώτο δάνειο των 10 εκ. ώστε να μην καταγραφεί στο παθητικό της τράπεζας Τ. Πρόκειται για τακτική που στον βωμό της συγκάλυψης σημερινών ζημιών της τράπεζας Τ, αλλά και του Κώστα, η Τ μεγεθύνει τη δική της μαύρη τρύπα και επιμηκύνει την επιθανάτια αγωνία του Κώστα.

Ακριβώς αυτό συνέβη και στην περίπτωση της χώρας μας τον Μάιο του 2010, στις αρχές του 2012 με το PSI, και τον Δεκέμβρη του 2012 με την «επαναγορά χρέους». «Επιμήκυναν και προσποιήθηκαν» ότι η χώρα δεν πτώχευσε την ώρα που η πτώχευση βάθαινε για την Ελλάδα και η Ευρώπη μεγάλωνε τις δικές τις μαύρες τρύπες (όχι μόνο ως προς εμάς αλλά και ως προς τις γαλλο-ισπανο-ιταλο-γερμανικές τράπεζες, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και την Ισπανία).

Αυτή η καθυστέρηση κόστισε απίστευτα τόσο στη χώρα όσο και στην Ευρώπη. Έτσι είναι. Όταν μία πτώχευση, είτε του Κώστα είτε μιας χώρας όπως η Ελλάδα, δεν αναγνωρίζεται άμεσα, αλλά «αντιμετωπίζεται» με μια ακολουθία εφαρμογών της τακτικής «επιμήκυνε και προσποιήσου», τότε το κόστος της αυξάνεται με κάθε μέρα καθυστέρησης. Μάλιστα, στην περίπτωση μιας χώρας (αντίθετα με την περίπτωση ενός επιχειρηματία όπως ο Κώστας μας) τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα: Ο επιχειρηματίας μπορεί να ρεφάρει αν η «αγορά» ανέβει, αν ο Κώστας κερδίσει το λόττο, αν πεθάνει μια θεία του και του αφήσει την περιουσία της. Στην περίπτωση μιας χώρας της Ευρωζώνης όπου τα νέα δάνεια έρχονται με όρους σκληρής λιτότητας (σε υφεσιακό ευρωπαϊκό περιβάλλον όπου η λιτότητα είναι γενικός κανόνας) και δεν υπάρχει μια Κεντρική Τράπεζα να τείνει χείρα βοηθείας, καμία ελπίδα δεν υπάρχει να «ρεφάρουμε» συλλογικά.

Η νέα ρητορική του επόμενου «επιμήκυνε και προσποιήσου»

Η πιο πρόσφατη ιδεολογικο-τεχνική υπεράσπιση του δόγματος «επιμήκυνε και προσποιήσου» είδε πρόσφατα το φως της δημοσιότητας σε εβδομαδιαίο δελτίο της Alpha Bank. Ούτε λίγο ούτε πολύ προσπαθεί να μας πείσει ότι, εν όψει των χαμηλών επιτοκίων που μας «προσφέρει» η τρόικα (τώρα που πλέον τα χρέη μας μεταφέρθηκαν από τα βιβλία των τραπεζών στους ώμους των ευρωπαίων φορολογούμενων), το ελληνικό χρέος είναι «πολύ πιο βιώσιμο από ό,τι το δημόσιο χρέος πολλών άλλων ευρωπαϊκών χωρών και όχι μόνο» και πως, για αυτό, δεν έχει σημασία ότι το χρέος θα ξεπεράσει το 175% του ΑΕΠ.

Κάθε μέγα ψέμα οικοδομείται σε μικρές αλήθειες. Έτσι κι εδώ. Ναι, είναι αλήθεια ότι τα επιτόκια δανεισμού προς την τρόικα, τα οποία τον Μάη του 2010 έφταναν το 6%, τείνουν προς το μηδέν. Ναι, είναι αλήθεια ότι και όλα τα χρέη προς τους ευρωπαίους φορολογούμενους (περί των 150 δισ. από τα 310 συνολικού δημόσιου χρέους) να κουρευτούν με μια μονοκονδυλιά, χωρίς περαιτέρω μνημονιακά δάνεια και πάλι θα πρέπει να δανειστούμε από τις αγορές το 2014 με επιτόκια που οι αγορές δεν θα μας προσφέρουν. Ναι, είναι αλήθεια ότι ο εκμηδενισμός των επιτοκίων και η επιμήκυνση επιτρέπει στο ελληνικό κράτος να αφήσει για επόμενες δεκαετίες το βουνό των αποπληρωμών προς την τρόικα (27 δισ.) που θα πρέπει να αντλήσει από τους φορολογούμενους την περίοδο 2014-2016. Ναι, είναι σωστό ότι αυτού του είδους το «επιμήκυνε και προσποιήσου» (η επιμήκυνση αποπληρωμών και η μείωση των επιτοκίων) είναι δρόμος λιγότερο ανηφορικός από ένα κούρεμα των 100 με 150 δισ. και πλήρη επιστροφή στις αγορές.

Όλα αυτά είναι ορθά. Σε καμία όμως των περιπτώσεων δεν οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το ελληνικό δημόσιο χρέος τίθεται σε βιώσιμη πορεία μέσω της εκκολαπτόμενης τακτικής επιμήκυνσης αποπληρωμών και μείωσης των επιτοκίων. Μια πτώση από τον 20ό όροφο ουρανοξύστη πράγματι οδηγεί σε μικρότερη κρούση απ’ ό,τι μια πτώση από τον 40ό όροφο. Δεν σημαίνει όμως επ’ ουδενί ότι στην πρώτη περίπτωση ο εκπαραθυρωθείς είναι περισσότερο «βιώσιμος» από ό,τι στη δεύτερη.

Η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας απαιτεί επενδύσεις. Και οι επενδύσεις απαιτούν τρία πράγματα: Πρώτον, τραπεζική πίστη – που σήμερα είναι παντελώς ανύπαρκτη και που θα παραμείνει ανύπαρκτη επειδή τράπεζες όπως η Alpha Bank (αναφέρομαι σε αυτήν καθώς επέλεξε να προκαλέσει με το προαναφερόμενο δελτίο της – που προσπαθεί να βαφτίσει το μαύρο άσπρο και το κρέας ψάρι) εξακολουθούν να έχουν τεράστιο αρνητικό ενεργητικό (negative equity) παρά τα κεφάλαια που έλαβαν ελέω ελλήνων και ευρωπαίων φορολογουμένων. Δεύτερον, ένα δημόσιο χρέος η διαχείριση του οποίου να μπορεί να γίνει ιδίαις δυνάμεσι στο διηνεκές ή στο πλαίσιο ενός Ευρωζωνικού θεσμού που να το διαχειρίζεται μακροπρόθεσμα κάποιος ευρωπαϊκός θεσμός ανεξάρτητος από τον εκλογικό κύκλο των ισχυρών. Τρίτον, μια ευρωπαϊκή πολιτική επενδύσεων που κινητοποιεί τις πλεονάζουσες αποταμιεύσεις του Βορρά μετατρέποντάς τες σε παραγωγικές επενδύσεις στην Περιφέρεια.

Δυστυχώς, καμία από τις τρεις αυτές προϋποθέσεις δεν ισχύει. Οι πτωχευμένοι τραπεζίτες ενδιαφέρονται αποκλειστικά να συνεχίσουν να λαμβάνουν (χωρίς κανέναν ουσιαστικό όρο) δισ. από τους ευρωπαίους φορολογούμενους στη βάση πολυεπίπεδης εφαρμογής του αγαπημένου τους «επιμήκυνε και προσποιήσου». Για αυτό πρέπει να αντιμετωπίζουμε με την περιφρόνηση που τους αξίζει τα «συμπεράσματα» για τη βιωσιμότητα του χρέους μας των «αναλυτών» που έχει στη δούλεψή της η εγχώρια Πτωχοτραπεζοκρατία.

Συμπέρασμα

Το νέο, τρίτο, κούρεμα θα είναι ακριβές αντίγραφο των προηγούμενων από την άποψη ότι θα συνεχίσει την παράδοση του δόγματος «επιμήκυνε και προσποιήσου» - ένα δόγμα που καταδικάζει τέσσερα χρόνια τώρα τη χώρα στην αποτελμάτωση. Για να «πλασαριστεί» στην ελληνική κοινωνία, το έδαφος προετοιμάζεται ήδη με παραπλανητικές «αναλύσεις» για τη «βιωσιμότητα» του χρέους και απειλές προς τους «κινδυνολόγους» που τολμούν να αμφισβητούν τη «σοφία» των αναλυτών-προπαγανδιστών της Πτωχοτραπεζοκρατίας.

(1) Έστω ότι χρωστάς 1 εκ. ευρώ με επιτόκιο 5% και χρόνο αποπληρωμής τα δέκα χρόνια. Το συνολικό χρέος σου, το οποίο πρέπει να έχεις αποπληρώσει το 2023, ισούται με 16,3 εκ. ευρώ – δηλαδή τα 10 εκ. κεφαλαίου και τόκο 6,3 εκ.
Έστω τώρα ότι (πριν αρχίσουν οι αποπληρωμές) διαφαίνεται αδυναμία σου να πληρώσεις και γίνεται επιμήκυνση από τα δέκα στα είκοσι χρόνια. Με το ίδιο επιτόκιο του 5%, το συνολικό ποσό που πρέπει να καταβάλεις (το 2033) ισούται με 26,53 εκ.
Έστω ακόμα ότι οι δανειστές σου κρίνουν πως δεν υπάρχει πιθανότητα να βρεις 16,53 εκ. σε τόκους το 2033 και, για αυτό, σου μειώνουν και το επιτόκιο έτσι ώστε το 2033 να τους καταβάλεις μόνο τα τοκοχρεολύσια που είχατε συμφωνήσει αρχικά ότι θα τους επέστρεφες το 2023 – δηλαδή 16,3 εκ. ευρώ.

Πόσο πρέπει να είναι το επιτόκιο για να βγαίνουν τα νούμερα αυτά; Η απάντηση: το επιτόκιο πρέπει να πέσει από 5% σε 2,47%.
Μια τέτοια επιμήκυνση μετά μείωσης (κατά 50%) του επιτοκίου ισοδυναμεί με ένα κούρεμα της τάξης των (26,53 εκ μείον 16,3 εκ. ευρώ =) 10,23 εκ. ευρώ. Προσέξτε: Ο δανειστής μπορεί να λέει ότι θα πάρει όλα τα συμφωνημένα τοκοχρεολύσια (16,3 εκ. ευρώ) στο ακέραιο, έστω και με δέκα χρόνια καθυστέρηση. Όμως, η αξία σε τιμές 2013 του δανείου των 10 εκ. που σου χορήγησε το 2013 (με την προοπτική επιτοκίου 5% και χρόνο αποπληρωμής τη δεκαετία) έχασε το 37% της αξίας του.
Συμπέρασμα: Η επιμήκυνση με παράλληλη μείωση κατά το ήμισυ του επιτοκίου ισοδυναμεί με ένα κούρεμα του 37% - παρά το γεγονός ότι το ποσό τοκοχρεολυσίων που αρχικά συμφωνήθηκε θα καταβληθεί ολόκληρο.

ΠΗΓΗ: protagon.gr